گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

سازهای بادی ایران و قابلیت های آنها (۱۶)


در این قسمت به بررسی مثال هایی صوتی از قابلیت های نی در آثار گروهی و ارکستری موسیقی ایران می پردازیم. در قسمت قبل به بررسی کوتاه و اجمالی قطعه نی نوا اثر ماندگار استاد حسین علیزاده در دستگاه نوا پرداختیم. از آثار ارزشمند و مشهور دیگری که برای نی و ارکستر ساخته، تنظیم و طراحی شده، می توان به قطعۀ حکایت نی اثر هنرمند ارجمند استاد مهرداد دلنوازی اشاره کرد که در مایۀ شوشتری سل برای نی، ارکستر زهی و چند ساز مضرابی ایرانی تنظیم شده است.

تکنوازی نی این مجموعه با اجرای دلشین و بسیار زیبای استاد محمد علی کیانی نژاد لطف خاصی به کل مجموعه بخشیده و در مجموع شاهد اثری یکدست و منسجم با ساختاری محکم هستیم.

قطعه با مقدمه ای با ترکیب ساز های ارکستر زهی در مایۀ شوشتری سل (منطبق با فواصل اصفهان سل یا همایون ر (می کرن)) آغاز شده و پس از آن، نی در فضایی آرام به مجموعه اضافه می شود.

audio file
به قسمت آغازین و مقدمۀ قطعۀ حکایت نی اثر هنر مند ارجمند مهرداد دلنوازی توجه کنید.

audio file
به قسمتی از همراهی نی و ارکستر زهی در قطعۀ حکایت نی توجه کنید.

پس از پایان مقدمه شاهد قسمتی ریتمیک و پر تحرک در همان فضای شوشتری هستیم که در واقع بسط و گسترشی است از همان موتیف ها و نغمات قسمت اول که در قالب های ریتمیک متفاوت ادامه می یابد.

 

audio file
به قسمتی از قطعه حکایت نی با ریتم دوضربی و ضد ضرب های نامنظم متوالی توجه کنید.

 

audio file
به قسمتی از قطعۀ حکایت نی با ریتم ۵ ضربی توجه کنید.

 

 

در انتها قطعه مجددا در فضایی آرام و با متری کند به پایان می رسد.

در این اثر هم به مانند نی نوا شاهد طراحی های بسیار خوب برای نی و استفادۀ بهینه از تمامی قابلیت های ساز نی هستیم. همانطور که در قسمت های قبل هم ذکر شد با توجه به ویژگی های صوتی نی، این ساز کاملا توانایی و قابلیت همراهی با ارکستر های بزرگ را دارد و قطعاتی از این دست به خوبی نشان دهندۀ این ویژگی ها و قابلیت نی در همراهی با ارکستر هستند.

یکی دیگر از آثار ارزشمند طراحی شده برای نی و ارکستر، اثر پگاه از ساخته های هنرمند ارجمند مهرداد دلنوازی است.
تکنوازی نی این قطعه هم به مانند قطعۀ حکایت نی با اجرای دلنشین و زیبای استاد محمد علی کیانی نژاد است.

این اثر هم به مانند حکایت نی برای ارکستر زهی و ساز های مضرابی ایرانی در ۳ قسمت طراحی و اجرا شده است با این تفاوت که این بار نقش سولو و تکنواز را چند نی همزمان ایفا می کنند.

فضای اصلی قطعۀ پگاه در مایۀ اصفهان “فا” طراحی و اجرا شده است.

همانطور که ذکر شد این قطعه در ۳ قسمت طراحی شده که قسمت های ۱ و ۳ برای ارکستر و قسمت دوم برای تکنوازی نی طراحی شده اند.

استفادۀ همزمان از چند نی در فواصل و حالات مختلف، فضایی زیبا و بدیع به این اثر بخشیده و باز هم می توانیم شاهد قابلیت های بسیار نی در همنوازی در کنار ارکستر باشیم.

 

audio file
بشنوید،
قسمتی را از بخش اول قطعه پگاه (۱)

 

audio file
بشنوید،
قسمتی را از بخش اول قطعه پگاه (۲)

 

audio file
بشنوید،

قسمتی را از بخش دوم قطعۀ پگاه (تکنوازی نی)

audio file
بشنوید،
قسمتی را از بخش سوم قطعه پگاه

 

 

علیرضا جواهری

علیرضا جواهری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است