مصالحه فیزیک و موسیقی (۲)

گفتیم که مشکل از اینجا پیش آمد که در یک گام ماژور نسبت فرکانس نتها به نت پایه بصورت یکنواخت بالا نمی رود؛ یعنی برای هر فاصله نسبت فرکانس نت به فرکانس نت پایه اینگونه
بود:

حالا می توان خیلی ساده از روی این جدول نسبت فرکانس هر نت را به نت نیم پرده قبل حساب کنیم.

نتیجه اعداد غیر مساوی بدست می آید که همه آنها بین ۱.۰۴ تا ۱.۰۸ هستند. کمی دقت کنید در همین جا می توان به مشکل این گام ماژور پی برد. گامی که در آن فاصله نیم پرده های

بین نتها یکسان نیست.

اگر چه ممکن است که برای گوش خیلی محسوس نباشد و گوش به این گام عادت کند اما پیاده سازی آن برای سازهایی مانند پیانو و گیتار غیر ممکن است.

راه حل خیلی ساده است، اینکه بیایم و فاصله یک اکتاو را که میخواهیم شامل ۱۲ نیم پرده باشد، به گونه ای تقسیم کنیم که نسبت نتها یکی در آید. کافی است یک تصاعد هندسی در نظر

بگیرم و قدر نسبت را محاسبه کنیم.

مثلا” برای نت C4 با فرکانس ۲۶۱.۶۳ هرتز که همان دو وسط است و C5 با فرکانس ۵۲۳.۲۵ هرتز، نتیجه قدر نسبتی معادل ۱.۰۵۹۴۶ می شود. اختلافی که بدست میاد معادل

حداکثر ۵ هرتز بالا یا پایین تر از فرکانس اصلی نت است. البته این مقدار کم نیست چون گوش حساس کاملا” میتواند آنرا تشخیص بدهد.

اما به مرور زمان که استفاده از گام های غیر معتدل منسوخ شده و گوش مردم یا موسیقیدانان دیگر به گام معتدل آشنا شده است و دیگر احساس بد صدایی از این گام ها نمی کنند.

ما در این بحث از چند نکته خیلی ساده گذشتیم، اول اینکه این نسبت ها مثل ۹ به ۸ برای دوم بزرگ یا ۳ به ۲ برای پنجم درست و… از کجا آمده اند؟ که در آینده راجع به آنها به ریز

صحبت خواهیم کرد.