چشمه ای جوشیده از اعماق (۵)

بنابراین شش حالت در رابطه T و M متصور خواهد بود که در تمامی این شش حالت، T می تواند در اکتاو نیز ظاهر شود. از نظر گردش نغمه ها نیز در روند یک اثر تینتینابلی، خط ملودیک (M)، عموماً حول مرکز ثقلی می گردد که هرچند در بیشتر موارد تونیک است اما لزوماً همیشه تونیک نبوده و می تواند دو نوت دیگر تریاد نیز باشد. نکته دیگر اینکه بخش ملودی می تواند بیش از یک خط باشد.

هریک از این سه حالت نیز بر اساس اینکه نغمه تریاد با نغمه ملودی در چه فاصله ای است به دو شکل می تواند ظاهر گردد.

اولین حالت زمانی است که T نزدیکترین نغمه تریاد به M باشد (A در نغمه نگاری زیر) که از آن تحت عنوان جایگاه اول (First Position) نام برده می شود و حالت دوم حالتی خواهد بود که T دومین نغمه تریاد در مجاورت M باشد (B در نغمه نگاری زیر) که از آن نیز تحت عنوان جایگاه دوم (Second Position) نام برده می شود:

Fur alina

پارت این قطعه را در سال ۱۹۷۶ ساخت. اثری برای پیانوی تنها: برای الینا؛ دختری ۱۸ ساله اهل استونیا که در آن روزگار برای تحصیل به لندن مهاجرت کرده بود.

فور الینا اولین قطعه پارت بود که عناصر سبک تینتینابلی او را به شکلی صریح و شفاف در ساده ترین صورت ممکن بیان می نمود. این اثر آغاز دوره آهنگسازی تینتینابلی پارت بود.

فور الینا در میان ساخته های تینتینابلی پارت از چند جهت کاملاً متمایز است. از سویی این قطعه کوتاهترین اثر در میان مهمترین قطعات تینتینابلی اوست و نواختنش مدت زمانی حداکثر دو دقیقه ای به خود اختصاص می دهد (۱۷) و از سویی جزء معدود آثار تینتینابلی بی کلام است در حالیکه بیشتر آثار پارت در این سبک کرال هستند و اساساً پارت با قطعات کرال اش شناخته شده تر است و نکته دیگر اینکه نواختن این قطعه به مهارت چندانی در نوازندگی پیانو نیاز ندارد و از نظر تکنیکی بسیار ساده است.

پارت در صحنه ای از فیلم مستند ۲۴ preludes for a fugue که در مورد او ساخته شده است نشان می دهد که این قطعه، زمانیکه دست راست و چپ جداگانه نواخته می شوند حسی خنثی دارد اما زمانیکه دو دست همراه هم می نوازند (به گفته وی) کار پیچیده می شود. این شاید همان لحظه ای است که دو دوست شروع به سخن گفتن می کنند! (رک: بخشهای قبلی همین مقاله)

وجود تعداد نوتهای اندک در این قطعه، حکم می کند تأکید بارزی روی تک تک نوت ها وجود داشته باشد. شاید عدم وجود هرگونه خط اتصال در دو بخش ملودیک و تینتینابلی این قطعه نیز بی ارتباط با این مسأله نباشد. به هنگام اجرای این قطعه، چه برای ایفاگر و چه برای مخاطب بسیار مهم خواهد بود که روی هر نغمه تمرکز داشته باشند. به عبارت دیگر در این قطعه تمرکز نوازنده و شنونده بسیار مهمتر از تکنیک نوازندگی خواهد بود.

(نغمه نگاری قطعه فور الینا اثر آروو پارت)

پی نوشت

۱۷- از آنجا که قطعه فور الینا بسیار کوتاه است معمولاً در اجراها و ضبطهای این اثر آنرا چند بار و در رجیسترهای مختلف می نوازند. برای نمونه در یکی از اجراها، قطعه پنج بار نواخته می شود و در دفعات دوم و چهارم به ترتیب از میزان یازدهم و دهم قطعه مجدداً از آغاز اجرا می شود. پارت خود بدین منظور حالت خاصی را پیشنهاد ننموده و در این خصوص ایفاگران آزادی عمل دارند. اما بی شک تنها یکبار اجرای آن نیز دور از قصد و نظر پارت در اجمال اثر نخواهد بود.