گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

چشمه ای جوشیده از اعماق (۶)

نکاتی در خصوص ساختار قطعه فورالینا:

• فاصله زیرترین و بم ترین نوت این قطعه بیش از پنج اکتاو است؛ اندکی کمتر از گستره صوتی یک پیانو. دست کم این قطعه، نشانه های صریحی از تجربه کودکی پارت در مواجهه با آن پیانوی غول پیکر قدیمی دارد. این مورد در برخی آثار دیگر پارت از جمله Spiegle im Spiegle نیز مشهود است.

• تنها نشانگر دینامیکی قطعه،P در میزان دوم است که تا پایان قطعه نیز برقرار بوده و هیچ افت و خیز دینامیکی در قطعه وجود ندارد.

• تعداد نوتهای هر میزان: از آغاز قطعه تا میزان هشتم (تقریباً میانه قطعه) یک نوت به تعداد نوتهای هر میزان اضافه می شود و از میزان هشتم به بعد یک نوت از تعداد نوتهای هر میزان کاسته می شود؛ به استثنای میزان آخر که این روند کاهنده ادامه نیافته و قطعه با افزایش یک نوت در میزان آخر به پایان می رسد.

این مورد یکی از نمودهای شکلی تقارن در آثار تینتینابلی پارت است که در این نمودار به شکلی هرم گونه به نمایش درآمده است (۱۸):


به سختی می توان پذیرفت که عمدی در این کار نبوده باشد. در نمودار بالا، محور افقی شماره میزان و محور عمودی تعداد نوتها را نشان می دهد. با در نظر گرفتن مواردی همچون استفاده از نوتهای سفید در پایان هر میزان، تقارن طولی قطعه، شکل ظاهری میزانها در نغمه نگاری قطعه و نیز موارد دیگری که پیشتر بدان ها اشاره خواهد شد، گویی پارت به هنگام ساخت قطعه، در کنار نغمه پردازی، بر بوم صوتی خود، نقاشی نیز کرده است.(۱۹)

• این قطعه با یک نوت سی جفت (به فاصله دو اکتاو از هم) آغاز می شود:

به غیر از این تک نوت آغازین، باقی قطعه در دو خط، با کلید سل نوشته شده که خط بالایی بخش ملودیک (M) و خط پایینی بخش تینتینابلی (T) می باشد که همانطور که قبلاً اشاره شد تماماً از نوتهای تریاد تونیک ( در اینجا نوتهای سی، ر و فا ) تشکیل شده است. نغمه سی آغازین، تداعی گر طنین ناقوسی است که در نقطه شروع، به صدا در می آید. طنینی که دو بخش ملودیک و تینتینابلی، تحت سیطرۀ آن آغاز می شوند و این طنین همچون هاله ای صوتی آن دو را در بر دارد. این مورد ( صدای بم ناقوس وار ) نمونه های دیگری در سایر آثار تینتینابلی پارت از جمله Trivium و cantus in memory of benjamin britten نیز دارد.

• تا میانه قطعه، بخش ملودیک با حرکاتی پله ای قطعه را پیش می برد(برای نمونه توجه شود به میزان چهارم) و اولین جهش در میزان هشتم رخ می دهد؛ فاصله ششمی که آغازگر این میزان است:

(در همین میزان برای نمونه نوتهای تریاد تونیک را در بخش تینتینابلی -خط پایین- می توان دنبال کرد. همچنین همانظور که اشاره شد شمای این نغمه نگاری نیز جالب توجه است و این ویژگی در دیگر میزان ها نیز در اشکال دیگر وجود دارد)
بنابراین در حالیکه شروع قطعه در خط ملودی با فواصل نزدیک همراه است، در نیمه دوم قطعه، پرش ها و فواصل بزرگتر، قطعه را وارد مرحله ای دیگر می کند که در آن، دیگر آرامش قبل حاکم نیست.


پی نوشت



۱۸- Kongwattananon;2012: 26

۱۹- عبارت “بوم صوتی” از نوشته های دوست گرامی محمود توسلیان وام گرفته شده است.

سعید یعقوبیان

سعید یعقوبیان

متولد ۱۳۵۸ تبریز
کارشناس ارشد علوم اقتصادی و برنامه‌ریزی از دانشگاه علامه طباطبایی ۱۳۸۶
نوازنده‌ی تار و سه‌تار، منتقد و پژوهشگر موسیقی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است