سخنی چند پیرامون جمع آوری و فهرستبندی آثار خالقی

مطلبی که پیش رو دارید، ثمره تحقیقات دکتر علی جمادی درباره آثار هنرمند بزرگ موسیقی ایرانی زنده یاد روح الله خالقی است. این مجموعه می تواند با کمک دوستداران آثار استاد خالقی کاملتر شود.

نام و یاد خالقی و آثار جاودان او همواره بر تارک موسیقی ملی ایران میدرخشد و نقش او در پویایی موسیقی ما نقشی است ژرف و پایدار. طی حدود چهل سال از درگذشت وی میگذرد صدها کتاب و مقاله و برنامه در مورد موسیقی ایران و زندگینامه معماران آن نشر یافته و بندرت میتوان اثری یافت که در آن نامی و یادی از او نرفته باشد. اما باید پرسید چرا تا کنون و پس از اینهمه سال هنوز فهرستی جامع و منقح از آثار وی در دست نیست و چگونه است که این آثار حتی در موارد معدود و انگشت شمار هم مورد بررسی عملی و تاریخی قرار نگرفته اند؟

در انبوه آثار منتشر شده تکرار مکررات، توضیح واضحات و رونویسی از یکدگر بنحوی آشکار دیده میشود اما نه فهرستی منظم و مستند و جامع از آثار به چشم میخورد و نه انگیزه ها و چگونگی پیدایش موتیوها حتی در مورد یک اثر مطرح میشود. در یک کلام تحلیل عالمانه آثار خالقی و تحقیق جدی و ریشه ای در چند و چون خلق آنها هنوز آغاز نشده است.

در سرزمینهایی که گردونه امور حول محور ریاکاری و فریب نمی چرخد و هنر و هنرمند از قدر و منزلتی والا برخوردارند، نه تنها آثار بلکه حتی روزشمار زندگی موسیقیدانان گمنام هم بکرات مورد بررسی قرار گرفته و بیوگرافی آنان به دفعات منتشر گردیده است. در تاریخ هنر ایران تعداد بزرگانی چون خالقی از انگشتان دست هم تجاوز نمی کند، اما بنظر میرسد آنچه در غرب امری بدیهی است برای ما آرزویی تحقق ناپذیر است.

آیا زمان آن فرا نرسیده که تا هنوز همه همراهان خالقی روی در نقاب خاک نکشیده اند صاحبنظران و اهل فن به میراث زندگی خلاق او ارج بگذارند و به جمع آوری، نظم و تحلیل این گنجینه گرانبهای ملی، دست کم به آن گونه که در غرب مرسوم است همت گمارند؟
قدردانی از خالقی، تجلیل از مجد و عظمت ایران و پاسداری از کرامت انسان است. آثار او ستونی استوار از فرهنگ ملی سرزمین ما و نیز یاد آور نور و نیکی ودیعه گذارده شده در نهاد انسان میباشد. اگر امروز و پس از چهلمین سال درگذشت او هم به این مهم پرداخته نشود، پس دیگر کی؟

فهرست اجمالی آثار شادروان روح الله خالقی

۱- آثار آوازی خود آهنگساز بر ترانه ها و اشعار دیگران

۱.۱.۱- آتشین لاله یا لاله خونین : (افشاری، ترانه ها از رهی معیری، گلهای رنگارنگ برنامه های شماره:۱۴۲ و ۲۰۵)
۱.۱.۲- آذربایجان : (شور، ابوعطا، ترانه: رهی معیری، گلهای رنگارنگ شماره های ۱۷۱، ۲۱۹، ۲۱۹ب و ۲۵۶)
۱.۱.۳- آرزوی دل : (سه گاه، ترانه از موید ثابتی، اجرا در برنامه موسیقی ایرانی)
۱.۱.۴- آه سحر : (دشتی، شعر ترانه از فروغی بسطامی، برنامه موسیقی ایرانی)
۱.۱.۵- افراچشمه : (آهنگی بر دو بیتی های باباطاهر عریان؛ ساخته شده در سال ۱۳۳۴)
۱.۱.۶- امید زندگانی : (ماهور، ترانه از رهی معیری، برنامه نیمساعته موسیقی ایرانی)
۱.۱.۷- بنفشه گیسو : (گوشه داغستانی از مایه دشتی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۴۶)
۱.۱.۸- رنگارنگ اصفهان یا بهار آرزو یا بهار دلنشین : (بیات اصفهان، ترانه از بیژن ترقی، اجرا بوسیله ارکستر گلها و به رهبری خود
آهنگساز در گلهای رنگارنگ برنامه های شماره ۲۲۴، ۲۲۴ب و ۲۲۴ث)
۱.۱.۹- بهار عاشق : (بیات اصفهان، ترانه از رهی معیری، موسیقی ایرانی)
۱.۱.۱۰- بیات ترک : (بیات ترک، ترانه از رهی معیری)
۱.۱.۱۱- پیمان شکن : (ابوعطا، ترانه از رهی معیری، موسیقی ایرانی)
۱.۱.۱۲- ترانه بهار : (ترانه از رهی معیری)
۱.۱.۱۳- جام جهان بین : (سه گاه، غزل معروف حافظ، موسیقی ایرانی)
۱.۱.۱۴- جام جم : (افشاری، ترانه از حسن سالک)
۱.۱.۱۵- چشم مست : (بیات اصفهان، غزل از حافظ، موسیقی ایرانی)
۱.۱.۱۶- چنگ رودکی : (بیات اصفهان، شعر معروف رودکی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۵۴)
۱.۱.۱۷- حالا چرا : (بوسلیک از دستگاه نوا، غزل آواز از محمد حسین شهریار، گلهای رنگارنگ برنامه های شماره ۲۱۰ و ۲۱۰ ب)
۱.۱.۱۸- خاموش : (ماهور، ترانه از رهی معیری، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۳۷)
۱.۱.۱۹- خواب و خیال : (ترکیبی از اصفهان و ماهور، ترانه از حسن سالک)
۱.۱.۲۰- خوشه چین : (بیات اصفهان، ترانه از کریم فکور)
۱.۱.۲۱- دل سودایی : (غزل از سعدی)
۱.۱.۲۲- روزگار جوانی : (شعر از فرخی سیستانی)
۱.۱.۲۳- شب جوانی : (همایون، ترانه از رهی معیری، گلهای رنگارنگ برنامه ۲۴۵)
۱.۱.۲۴- شب هجران : (افشاری، ترانه از دکتر غلامعلی رعدی آذرخشی، گلهای رنگارنگ شماره ۲۲۸ و ۲۲۸ ب)
۱.۱.۲۵- شلیل : (همایون، شوشتری و بختیاری، ترانه محلی)
۱.۱.۲۶- گل من کجائی : (شور، ترانه از رهی معیری)
۱.۱.۲۷- محلی بختیاری : (همایون، شوشتری و بختیاری، ترانه های محلی، گلهای رنگارنگ شماره ۲۵۱)
۱.۱.۲۸- مستانه : (افشاری، ترانه از رهی معیری، موسیقی ایرانی با غزل آواز عراقی)
۱.۱.۲۹- مستی عاشقان : (چهارگاه، با کلام اسماعیل نواب صفا، موسیقی ایرانی، گلهای رنگارنگ)
۱.۱.۳۰- مهر تو : (بیات اصفهان)
۱.۱.۳۱- می ناب : (بیات اصفهان، غزل از حافظ، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۶۷)
۱.۱.۳۲- نغمه ماهور : (ماهور، غزل حافظ، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۱۲)
۱.۱.۳۳- نغمه فروردین : (شعر از دکتر پرویز خانلری)
۱.۱.۳۴- نغمه نوروزی : (شور، دشتی، ترانه از رهی معیری)
۱.۱.۳۵- نو بهار : (شعر از دکتر پرویز خانلری)
۱.۱.۳۶- وعده وصال : (شور، شعر از نزاری قهستانی)
۱.۱.۳۷- یار رمیده : (شوشتری ف ترانه از رهی معیری، موسیقی ایرانی)

۱.۲- سرود ها

۱.۲.۱- سرود آذرابادگان : (شعر از دکتر حسین گل گلاب)
۱.۲.۲- سرود اصفهان : (شعر از حسین گل گلاب)
۱.۲.۳- سرود امید : (بر شعری از نظامی گنجوی)

۱.۲.۴- سرود انجمن اخوت : (شعر از دکتر نیر سینا و دکتر لطفعلی صورتگر)
۱.۲.۵- سرود ای ایران : (دشتی، کلام از دکتر حسین گل گلاب)
۱.۲.۶- سرود پند سعدی : (شعر از سعدی)
۱.۲.۷- سرود حزب مردم : (شعر از ابراهیم صهبا)
۱.۲.۸- سرود دانائی و توانایی : (اشعار از فردوسی)
۱.۲.۹- سرود دانش : (اشعار نظامی)
۱.۲.۱۰- سرود دعای شاهنشاه : (اشعار از حافظ)
۱.۲.۱۱- سرود روز میهن یا سرود میهن
۱.۲.۱۲- سرود سازمان شاهنشاهی : (شعر از دکتر حسین گل گلاب)
۱.۲.۱۳- سرود شادی : (اشعار اسدی طوسی)
۱.۲.۱۴- سرود شیر و خورشید
۱.۲.۱۵- سرود کارگران : (شور، اسماعیل نواب صفا)
۱.۲.۱۶- سرود مژده : (اشعار فردوسی)
۱.۲.۱۷- سرود نفت : (شعر از رهی معیری)
۱.۲.۱۸- سرود نیکی : (اشعار از فردوسی)
۱.۲.۱۹- سرود هنر : (اشعار از سعدی)


۲. آثاری بدون کلام از خود آهنگساز (و سال ساخته شدن آنها)

۲.۱– ابوعطا و حجاز(ضربی)۱۳۳۲
۲.۲- پیش درآمد شور، ۱۳۳۲
۲.۳- پیش درآمد مقدماتی ماهور،۱۳۳۱
۲.۴- ترانه بهار
۲.۵- تار و ویولون
۲.۶- چهارمضراب شور،۱۳۲۶
۲.۷- خاطرات گذشته(ص۳۳۵، جلد۲س م ا) ۱۳۱۱-۱۳۱۳

۲.۸- دوئت، قطعه یی برای دوساز
۲.۹- رامیانی، محلی گرگانی در شور
۲.۱۰- رقص سنگین برای تار و ویولون
۲.۱۱- رقص شرقی، ۱۳۲۱
۲.۱۲- رنگ سه گاه
۲.۱۳- رنگ شور، ۱۳۰۹
۲.۱۴- رنگ کوچک،۱۳۳۱
۲.۱۵- رنگ گلنوش،۱۳۲۰
۲.۱۶- رنگ ماهور، ۱۳۳۲
۲.۱۷- رنگ مینا
۲.۱۸- رنگ همایون شماره های ۱و۲
۲.۱۹- رنگ یاسمن، ۱۳۲۱

۲.۲۰- رنگارنگ شماره۱ در بیات اصفهان ۱۳۱۱-۱۳۱۳
۲.۲۱- رنگارنگ شماره ۲ در ماهور و راست پنجگاه ۱۳۳۲
۲.۲۲- شرقی شماره ۸ با تنظیم پرویز محمود
۲.۲۳- نوای عروسی محلی گرگانی در شور و دشتی
۲.۲۴- ماهور نوین؛ اولین اجرا در رادیو: یکشنبه ۲۷ اردیبهشت ۱۳۲۱
۲.۲۵- والس صبح؛ اولین اجرا در رادیو: چهارشنبه ۲۹ بهمن ۱۳۲۰

۳.تنظیم آثار دیگران

۳.۱- آثار تنظیم شده از عارف قزوینی:

۳.۱.۱- نمیدانم چه در پیمانه کردی : (افشاری، یک شاخه گل برنامه شماره ۱۴۴)
۳.۱.۲- نکنم اگر چاره دل هرجائی را : (افشاری، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۶۰)
۳.۱.۳- هنگام می یا از خون جوانان وطن لاله دمیده : (دشتی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۴۶)
۳.۱.۴- نه قدرت که با وی بنشینم : (افشاری، گلهای رنگارنگ)
۳.۱.۵- بلبل شوریده : (ماهور، گلهای رنگارنگ برنامه های شماره ۲۹۳ و ۲۹۳ب)
۳.۱.۶- از کفم رها شد قرار دل : (افشاری، گلهای رنگارنگ)

۳.۱.۷- چه شورها : (شور، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۴۹)
۳.۱.۸- رحم ای خدای دادگر کردی نکردی : (بیات ترک، گلهای رنگارنگ)!!
۳.۱.۹- گریه کن یا تصنیف کلنل : (دشتی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۵۰)

۳.۲- آثار تنظیم شده از استاد علینقی وزیری:

۳.۲.۱- پیش درآمد های استاد وزیری:

۳.۲.۱.۱- پیش در آمد ماهور
۳.۲.۱.۲- پیش درآمد بیات ترک و والس

۳.۲.۲- رنگهای استاد وزیری:

۳.۲.۲.۱- رنگ دشتی ۱و ۲
۳.۲.۲.۲- رنگ زیبا
۳.۲.۲.۳- رنگ سه گاه (نا امید)

۳.۲.۳- قطعه بدون کلام بند باز (ماهور)

۳.۲.۴- آثار با کلام یا تصنیف های استاد وزیری:

۳.۲.۴.۱- تصنیف افشاری یا بهار : (افشاری، شعر از شاهزاده افسر)
۳.۲.۴.۲- بلبل سرمست : (دشتی، ترانه از دکتر حسین گل گلاب، موسیقی ایرانی)
۳.۲.۴.۳- جور فلک : (بیات اصفهان، ترانه از دکتر حسین گل گلاب، موسیقی ایرانی)
۳.۲.۴.۴- خریدار تو : (ماهور، اشعار از سعدی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۱۵، موسیقی ایرانی)
۳.۲.۴.۵- دل زار : (همایون، ترانه از استاد محمد محیط طباطبایی)
۳.۲.۴.۶- دلتنگ : (همایون و شور، غزل از حافظ، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۵۲)
۳.۲.۴.۷- شکایت نی : (بیات اصفهان و سه گاه شعر از مولوی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۳۹)
۳.۲.۴.۸- با کاروان : (دشتی، شعر از سعدی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۴۵۱)
۳.۲.۴.۹- در کنار گلزار : (نوا، ترانه از استاد محمد محیط طباطبایی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۳۵۱)
۳.۲.۴.۱۰- گوشه نشین : (ماهور، شعر از سعدی، موسیقی ایرانی)
۳.۲.۴.۱۱- مشتاق و پریشان : (ابوعطا، شعر از سعدی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۱۲ب و موسیقی ایرانی)

۳.۳- تنظیم نغمات محلی:

۳.۳.۱- دو نغمه بختیاری : (تنظیم شده در سال ۱۳۲۵)
۳.۳.۲- دو نغمه بختیاری : (تنظیم شده در سال ۱۳۴۱)
۳.۳.۳- رقص چوبی
۳.۳.۴- قوچانی
۳.۳.۵- نوای عروسی
۳.۳.۶- وای مو
۳.۳.۷- ور ساقی

۳.۴- تنظیم آثار درویش خان:

۳.۴.۱- تصنیف دوم ماهور : (ماهور، ترانه از ملک الشعرا بهار، گلهای رنگارنگ برنامه های شماره ۲۹۳ و ۲۹۳ب)
۳.۴.۲- رنگ پریچهر و پریزاد یا رنگ اصفهان شماره ۱ : (بیات اصفهان)
۳.۴.۳- رنگ غنی و فقیر یا رنگ اصفهان شماره ۲ : (بیات اصفهان)
۳.۴.۴- رنگ دوم ماهور : (ماهور)
۳.۴.۵- عروس گل : (سه گاه، ترانه از ملک الشعرا بهار)
۳.۴.۶- پیش درآمد راک : (ماهور، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۱۲)

۳.۵- تنظیم آثار دیگران:

۳.۵.۱- تنظیم آثار مرتضی محجوبی:

۳.۵.۱.۱- چه شبها -ناپایدار، دل بیقرار : (دشتی، ترانه از اسماعیل نواب صفا، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۳۴)
۳.۵.۱.۲- نوای نی : (دشتی، ترانه از رهی معیری، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۳۲)
۳.۵.۱.۳- عشق سوزان یا آتش عشق : (شور، ترانه از تورج نگهبان، گلهای رنگانگ برنامه شماره ۲۴۲)

۳.۵.۲- تنظیم آثار حسین سنجری:

۳.۵.۲.۱- غم عشق : (ابوعطا، شعر از سعدی)

۳.۵.۲.۲- رقص شرقی
۳.۵.۲.۳- رنگ چهارگاه

۳.۵.۲- تنظیم آثار شیدای شیرازی

۳.۴.۳.۱- روزگار من : (آهنگ و ترانه از علی اکبر شیدای شیرازی)
۳.۵.۳.۲- سلسله موی دوست : (عشاق بیات اصفهان، آهنگ و ترانه از شیدا)
۳.۵.۳.۳- وعده کردی : (ماهور، ترانه از شیدا، گلهای رنگارنگ)

۳.۵.۳.۴- یار غمخوار : (بیات اصفهان، ترانه از کیومرث وثوقی)

۳.۵.۴- تنظیم آثار موسی معروفی:

۳.۵.۴.۱- رنگ ماهور
۳.۵.۴.۲- رقص لزگی

۳.۵.۴.۳- مرغ حق : (دشتی، ترانه از رهی معیری، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۳۰)

۳.۵.۵- تنظیم آثار حسینعلی وزیری تبار

۳.۵.۵.۱- به یاد تو : (همایون، شعر از سعدی، گلهای رنگارنگ )

۳.۵.۵.۲- به یاد شیراز : (شور، غزل از حافظ، گلهای رنگارنگ)

۳.۵.۶- تنظیم آثار استاد حسین یاحقی:

۳.۵.۶.۱- بی خبر : (دشتی، ترانه از اسماعیل نواب صفا، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۱۳۵و ۲۴۱)
۳.۵.۶.۲- جوانی : (افشاری، ترانه از اسماعیل نواب صفا، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۴۰ و ۲۴۰ب)

۳.۵.۷- تنظیم آثار سایر آهنگسازان:

۳.۵.۷.۱- افسانه کمتر، اثر حبیب الله بدیعی : (همایون، ترانه از معینی کرمانشاهی)
۳.۵.۷.۲- باد نوبهاری، اثر عبدالحسین شهنازی : (همایون و شوشتری، ترانه از رهی معیریف موسیقی ایرانی)
۳.۵.۷.۳- فروردین، اثر نصرالله زرین پنجه : (ترانه از محمد تقی ملک الشعرا بهار)

۳.۵.۷.۳- سنگ خارا اثر علی تجویدی : (بیات کرد دشتی، ترانه از معینی کرمانشاهی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۶۱)
۳.۵.۷.۵- مرغ سحر، اثر مرتضی نی داوود : (ماهور، ترانه از رهی معیری، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۳۳۸)
۳.۵.۷.۶- نرگس مستی، آهنگساز ناشناس : (ماهور، ترانه احتمالا از شیدا، گلهای رنگارنگ)
۳.۵.۷.۷- نواهای ساز، اثر جواد بدیع زاده
۳.۵.۷.۸- نواهای سنتور، اثر محمد باقری
۳.۵.۷.۹- شب من، اثر رهی معیری : (افشاری، ترانه از رهی معیری)
۳.۵.۷.۱۰- شعله و پروانه، اثر محمد علی امیر جاهد
۳.۵.۷.۱۱- سوز هجران، اثر لطف الله مجد : (سه گاه، ترانه از ابوالحسن ورزی)