گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

به قلم یک بانوی رهبر (۲)

زنان تا قرن بیستم، در واقع یعنی تا سال ۱۹۳۰، وارد عرصه رهبری نشدند. در آن سال، آنتونیا بریکو (Antonia Brico) برای نخستین بار با ارکستر فیلارمونیک برلین به اجرا پرداخت و البته خشم منتقدین را برانگیخت. سپس به کشورش یعنی ایالات متحده آمریکا بازگشت و هیچ پیشنهاد رهبری به او نشد.

بریکو به مدت ۴۰ سال رهبر یک ارکستر محلی به نام ارکستر تاجران دنور (Denver Businessmen Orchestra) بود. در واقع، بریکو خود این ارکستر را پایه گذاری کرد و برای این کار خود نیز دو دلیل داشت: نخست، نیاز به کنسرت های موسیقی کلاسیک با بلیط های ارزان قیمت و دوم، ارتقا و نشان دادن استعداد های موزیسین های موسیقی کلاسیک که بسیاری از آنها به خاطر جنگ جهانی دوم به دنور نقل مکان کرده بودند.

البته تنها وقتی که جودی کالینزِ (Judy Collins) خواننده، در سال ۱۹۷۴ فیلم مستندی با عنوان «آنتونیا: تصویر یک رهبر» را درباره بریکو ساخت، بالاخره او توانست به صورت گسترده به رهبری بپردازد.

البته آن موقع بریکو دیگر در دهه هفتاد زندگیش بود. بریکو خود را یک بانوی رهبر نمی دانست بلکه معتقد بود که او یک رهبر ارکستر است که اتفاقا زن هم هست.

در سال ۱۹۳۸، نادیا بولانژه (Nadia Boulanger)، استاد معروف کپلاند (Copland)، پیستون (Piston)، هریس (Harris) و فهرستی طویلی از نام های محترم، نخستین زنی شد که ارکستر سمفونیک بوستون را رهبری کرد و سپس در سال بعد ارکستر فیلارمونیک نیویورک را رهبری کرد. البته همه اینها ادای احترامی بود به بولانژه به عنوان یک موزیسن زیرا او خودش را رهبر نمی دانست و این رویدادها نیز کنسرت های تک بودند و نه کاری تمام وقت. مدرسه های موسیقی مانند جولیارد تا دهه شصت قرن بیستم حتی اجازه نمی دادند که بانوان وارد دوره های تحصیلات تکمیلی رهبری شوند.

موانع پیش روی بانوان رهبر

هارولد شوئنبرگ (Harold Schoenberg)، منتقد اصلی موسیقی نیویورک تایمز، در سال ۱۹۶۷ در کتابش با عنوان رهبران بزرگ نوشت که: «وقتی رهبر ارکستر زن است، موزیسین ها ضرب بالا را وقتی می فهمند که زیر پوش رهبر پیدا می شود!» البته شوئنبرگ شوخی می کرد اما سعی می کرد که این دیدگاه زمان خودش که زنان برای رهبری مناسب نیستند را بازتاب دهد.

چرا؟

برای شروع باید اشاره نمود که موضوع اقتدار مطرح است. مطالعات روانشناسی ثابت کرده اند که ما کسی را به عنوان رهبر می پذیریم که قوی ترین است یا بلندترین صدا را دارد یا تهاجمی تر است. زن ها نمی توانند در این زمینه رقابت کنند.

در اکثر فرهنگ ها زنان یاد گرفته اند یا شرطی شده اند تا با مردم تعامل کنند، با آنها کنار بیایند و لبخند بزنند. بر اساس سنت یا شرطی شدن اجتماعی، اگر زنان تصمیمی بگیرند آن را به شیوه ای غیر مستقیم و نرم بدست می آورند. البته از رهبر چنین انتظاری نمی رود. رهبر باید رئیس باشد: قاطع، مصمم، بدون اینکه جایی برای بحث بگذارد و قطعا تنها اوست که راه درست انجام کار را می داند.

تصمیم هایی که گروهی ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفره از افراد را تحت تأثیر قرار می دهد، بدون تردید و در حین کنسرت یا تمرین گرفته می شوند. قاطعانه باید گفت که رقابت برای شغل رهبری آنقدر تنگاتنگ است که برای رهبر بودن باید آنقدر آمادگی داشت که حتی قبل از دیگر رهبران روی سکوی رهبری پرید. شخصیت های متکبر در این مورد به کار می آیند با این وجود زنان بر ضد چنین تهاجمی شرطی شده اند. رهبر با پذیرفته شدن کامل توسط ارکستر، هیئت [مدیره ارکستر] و مخاطب به اقتدار دست می یابد.

محبوبه خلوتی

محبوبه خلوتی

متولد ۱۳۶۵ استهبان
مترجم، دکترای ادبیات انگلیسی دانشگاه یونیسا (UNISA)

دیدگاه ها ۲

  • با سلام و احترام
    آیا شما از رهبری ارکستر ملی ایران توسط بانو نزهت امیری در تاریخ هشتم شهریور ۱۳۹۷ هیچ نمی دانید، یا نشنیده اید؟
    پس از این همه مقاله درباره ی زنان و رهبری ارکستر در جهان در سایت شما بعید است!
    موفق باشید!

بیشتر بحث شده است