سزاریا اوورا

جزایر کیپ ورده (Cape Verde) (کشوری شامل مجموعه ای از جزایر که در غرب سنگال، در کرانه شرقی آفریقا قرار دارد و اهالی آن پرتغالی و افریقایی هستند.) محل تولد سزاریا اوورا (Cesaria Evora)، بهترین خواننده مورنا (morna) در این کشور است.

مورنا که در زبان پرتغالی به معنای “ملایم” است، نوعی از موسیقی کیپ ورده است که از موسیقی غمگینانه فولک پرتغال به نام فادو (fado) مشتق شده و شباهتهایی به موسیقی برزیلی مودینها (modinha) دارد. در واقع مورنا ترکیبی از سازهای کوبه ای افریقایی، فادو و ترانه های دریانوردان بریتانیایی است.

سزاریا اوورا در سال ۱۹۴۱ در شهر بندری میندلو (Mindelo) واقع در کیپ ورده متولد شد. او پس از ملاقات با یک نوازنده گیتار جذاب، خواندن مورنا را در سن ۱۶ سالگی آغاز کرد. استعداد او موجب شد تا به زودی در سرتاسر جزایر به اجرا بپردازد. در اواخر دهه ۶۰ دو مجموعه ترانه رادیویی او به شکل آلبومهایی به ترتیب در هلند و پرتغال منتشر شد.

با این وجود سزاریا کشورش را ترک نکرد و به خاطر عدم موفقیت مالی، در میانه دهه ۷۰ از خواندن دست کشید. او در سال ۱۹۸۵، در سن ۴۵ سالگی، تصمیم گرفت به دنیای موسیقی بازگردد و به همین منظور به پرتغال سفر کرد تا دو ترانه برای مجموعه منتخب زنان خواننده کیپ ورده،ف ضبط کند. این کار او به ضبط چهار آلبوم در پاریس منجر شد که حاصل آن چهار آلبوم در سالهای ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۲ بود. شهرت جهانی او در این سالها گسترش یافت و اوورا به اجرا در تورهایی در اروپا، افریقا، برزیل و کانادا پرداخت و در میان راه نیز برای اهالی کیپ ورده ساکن آمریکا برنامه هایی اجرا میکرد.

بشنوید قسمتی از”Pic nic na Salamansa” با اجرای سزاریا اوورا

در پاییز ۱۹۹۵، او اولین تور بزرگ ایالات متحده را آغاز کرد به ضبط آلبومهایی منجر شد که “Cabo Verde” در ۱۹۹۷، “Mar Azul” و “Cafe Atlantico” در سال ۱۹۹۹ از آن جمله اند.

اوورا که به خاطر حضور بی تکلف و تمایلش به حضور در صحنه با پای برهنه –به خاطر حمایت از زنان و کودکان سختی کشیده وطنش-، به نام بانوی پابرهنه (barefoot diva) نیز شهرت دارد.

او سالها است که به نام ملکه مورنا شهرت دارد و شیوه اجرای او با لحن احساساتی فولکلوریک سرشار از اشتیاق و اندوه که با نوای گیتار آکوستیک، ویولون، آکاردئون و کلارینت همراهی میشود، به راستی یگانه است.

بشنوید قسمتی از”Linda mimosa” با اجرای سزاریا اوورا

او مورنا را با علی رغم عدم ارتباط تاریخی، از لحاظ محتوا مشابه موسیقی بلوز می داند: “مورنا انند بلوز است زیرا این نیز راهی برای بیان رنجهای زندگی در قالب موسیقی است.”

این موسیقی بلوز کیپ ورده، معمولا از تاریخ طولانی و تلخ این کشور در سالهای دورافتادگی و تجارت برده و مهاجرت صحبت می کند. دوری از وطن برای کشوری که دو سوم جمعیت زنده آن دور از زادگاه خود هستند، مشکلی همگانی محسوب می شود.

اوورا با صدای خود که مانند سازی خوش کوک و کمی خش دار عمل میکند، احساسات خود را با تاکیدهای زیبایی بر کلمات و عبارات اشعار نشان می دهد، به طوری که شنونگانی که زبان او را نمی دانند هم، محسور احساسات شدیدی میشوند که در آواز او شکل می گیرد.

اوورا پس از رسیدن به مقام یک ستاره بین المللی، در هزاره جدید نیز از سرعت و حرارت خود نکاست و به ضبط آثار و شرکت در تورهای سراسر جهان ادامه داد. برگزار کردن تورهایی که هشت ماه از سال به طول می انجامد، برای بانویی در میانه دهه ۶۰ زندگی، کاری بسیار چشمگیر به شمار می آید و سزلریا اوورا به خوبی از عهده آن برمی آید.

آلبوم سال ۲۰۰۱ او به نام “Sao Vicente”، شامل چند همخوانی است که از جمله این افراد میتوان به بانی ریت (Bonnie Raitt) خواننده بانوی خواننده و ترانه سرای آمریکایی، گروه کوبایی اورکوئستا آراگون (Orquesta Aragón) و خواننده مشهور برزیلی کایتانو ولوسو (Caetano Veloso) اشاره کرد.

بشنوید قسمتی از”Nutridinha” با اجرای سزاریا اوورا

او اکنون در تلویزیون اروپا چهره ای شناخته شده است و محبوبیت روزافزونش در آمریکا به حضور در برنامه های تلویزیونی، یک DVD به نام “Live in Paris” و انتشار مجدد آلبوم ۱۹۷۴ او به نام “Distino di Belita” منجر شده است. سزاریا اوورا موفق شد با آلبوم “Voz d’Amor” در سال ۲۰۰۴ جایزه گرمی گرمی (Grammy) بهترین موسیقی روز جهان را از آن خود کند.

در همان سال وزیر فرهنگ فرانسه ژان – ژاک آیلاگو (Jean-Jacques Aillagon) او را به عنوان رسمی عضو منتخب فرهنگ و ادب (Officer des Arts et des Lettres) معرفی کرد. اوورا پس از یک تور مفصل دیگر، در سال ۲۰۰۶ آلبوم “Rogamar” را منتشر کرد که بیشتر آن در زادگاهش میندلو (Mindelo) ضبط شده است.

بشنوید قسمتی از”Regresso” با اجرای سزاریا اوورا

او درباره شهرت امروز خود گفته است: “…در تمام آن سالهایی که در بارها و در مقابل غریبه ها میخواندم، گاهی به این فکر میکردم که شاید روزی در خارج از کشورم هم موفق باشم. این فکر هرگز ذهن مرا در مدت طولانی به خود مشغول نمی کرد، اما حالا من اینجا هستم.”