گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

سالاری: امیر خسرو دهلوی مبتکر سبک های جدید آوازی و
احیا کننده بسیاری از سبک های قدیمی است


استاد داریوش سالاری سال ۱۳۲۹ در شهرستان آبادان چشم بر جهان گشود.وی بیش از بیست سال است که بصورت حرفه ای سنتور می سازد و با اساتید بزرگ موسیقی ایران زمین همچون استاد محمد رضا شجریان ، و نوازندگان توانایی چون استاد پرویز مشکاتیان ، استاد پشنگ کامکار و استاد اردوان کامکار همکاری داشته است. طنین سازش گوش هزاران هزار آشنای موسیقی را به نوازش درآورده است و نزدیک به پانزده هزار سنتور نه تنها تراشه ی کالبدشان را بلکه لطافت و زیبایی روح و روانشان را از دستان هنرمند این سازنده ی توانای ایرانی گرفته اند.

داریوش سالاری تحصیلات آکادمیک خود را در کشور هند به پایان رسانده است و در نواختن سی تار تبحر خاصی دارد.وی مبتکر سنتور های دوطرفه ، سنتور بیسکویتی ، روش های پل گذاری جدید و استفاده از چسب های رزین دار به جای سریشوم های حیوانی در ساخت سنتور است و تلاش های ارزشمندش در این زمینه موجب رشد و پیشرفت هنر سنتور سازی در ایران شده است.

لطفا در مورد تاریخچه ی سنتور و سازهای شرقی برای ما صحبت کنید.

سنتور یا بهتر بگویم شاهانتور قدمتی ۶۰۰ ساله دارد و مصادف با جایگزینی سیم فلزی به جای روده و ابریشم توسط امیر خسرو دهلوی در شمال هندوستان ساخته شد.امیر خسرو دهلوی (۷۲۵-۶۷۴ ه.ق) مبتکر سبک های جدید آوازی و احیا کننده بسیاری از سبک های قدیمی است که بخاطر نیاز به سه اکتاو صدا در سبک های جدید، سیم فلزی را جایگزین روده و ابریشم کرد. روده و ابریشم عمدتا در سازهایی همچون چنگ ایستاده، چنگ خوابیده، چنگ نشسته، تنبور، تنبورا، تنبورک، تنورین، سارنج یا سارنگی و سه تار پارسی که امروز به آن کمانچه می گویند، به کار می رفت.

سازهای زخمه ای چون تنبور و تار ۲ تا ۲.۵ اکتاو صدا داشتند و با اضافه شدن سیم فلزی این سازها قادر به ایجاد سه اکتاو صدا بودند. پادشاهان ایرانی در این دوره در شمال هندوستان حکومت می کردند و امیر خسرو دهلوی که دوره سلطنت پنج پادشاه را دیده است سازهای مختلفی را ابداع کرد، از جمله شاهانتور. منظور از تور،تور ماهیگیری است و صدا، صدای برخورد امواج دریا به صخره هاست و شکل ساز چون کشتی است. دهلوی از مهره های سرباز شطرنج بعنوان خرک استفاده کرد و سیم فلزی را در ضخامت ۰.۵۰ میلیمتر و حتا بیشتر روی ساز قرار می داد و از گوشی های فلزی استفاده کرد و از مضراب های شبیه خنجر برای سنتور نوازی بهره می برد.

سازهایی چون سی تار، سه تار، سارنگی، سارود یا شهرود، شور بهار، شور شیرینگر، دلربا، در زمان امیر خسرو دهلوی تکامل یافت و با اضافه شدن سیم فلزی سبک های آوازی چون غزل، ترانه، دروپات و قوالی به اوج خود رسید. پس از امیر خسرو دهلوی این سازها توسط ترک های سلجوقی به مناطق مختلف جهان برده شدند و بنا به شرایط اقلیمی آن منطقه تکامل یافتند.

Alizadeh and Lotfi

داریوش سالاری در کارگاه

برای مثال وقتی ترک ها چین را تصرف کردند، سنتور را به آن جا بردند و چینی ها آن را یانگ چین به معنای ساز غریبه نام دادند. ترک های سلجوقی با تصرف بغداد و حمله به اروپا سنتور را به آن مناطق بردند و در اروپا با نام های دالسیمر یا سیمبالون تغییر نام داد و در طول زمان با تکامل خاص محیطی آن منطقه با سنتور امروزی در ایران متفاوت شد. سنتور حتا به کشورهایی چون روسیه و مصر و ترکیه برده شد و به ایران هم آمد. در ایران تا زمان قاجاریه هیچ سازی سیم فلزی نداشت و حسن سنتور خان با عزیمت به دربار پادشاهان کشمیر سنتور فرا گرفت و آن را به دربار قاجار آورد. بدین صورت سنتور نوازی به محمد صادق خان انتقال یافت و سماع حضور سپس حبیب سماعی و دیگر اساتید، سنتور یاد گرفتند.

با توضیح تاریخچه سنتور، بد نیست که اشاره ای به تاریخچه سنتور سازی در ایران بکنید و برای ما از سازنده های مجرب آن دوران بگویید.

تا قبل از حبیب سماعی تقریبا عموم سنتور ها از هندوستان آورده می شد ولی با آمدن برق به تهران و بعد از حبیب سماعی با کمک سازنده های ارمنی و کلیمی و با بهره گرفتن از سیم فلزی صنعت مخابرات و صنعت فنر سازی، سنتور در ایران ساخته شد. در زمان حبیب سماعی اکثر سازنده ها ارمنی یا کلیمی بودند.

با قلع و قمع آتاترک، ارامنه به ایران آمدند و در جلفای اصفهان ساکن شدند و با پرورش شاگردان کلیمی نقش مهمی در ساز سازی این کشور ایفا کردند.مهاجرت ارامنه به تهران موجب شکوفایی این هنر در پایتخت شد و سازنده های ماهری چون ملکوم، آمبارسون، مارکار، خاچیک، یحیی، جعفر ظهور کردند و این اساتید تغییرات اساسی و بجایی را در ساز های متفاوت دادند و از جمله تار قفقازی را به تار تهرانی تبدیل کردند و تاری که قبلا به روی سینه گذاشته می شد با ایجاد تغییراتی در کاسه، بر روی زانو قرار گرفت.

سنتور رفته رفته با مشورت و کمک سازنده های ارامنه به شکل سل کوک یا راست کوک برای مردان و چپ کوک یا لا کوک برای زنان ساخته شد و سنتور های ۹ خرک منطبق بر روش های آموزشی نوین ایجاد شد. در تهران سنتور سازان برجسته ای ظهور کردند که عمدتا شاگردان سازندگان ارمنی بودند و معروف ترین آن ها سیف الله خان اصفهانی نام داشت که گل های ۶ پر داوودی یا همان گل تهرانی را بوجود آورد و جایگزین گل های اصفهانی کرد که ساختار مشبک یا سوراخ سوراخ داشتند.

گل تهرانی معمول شد و سازندگانی چون جوراب چی در امیریه تهران ، لئون ارمنی و ناظمی و معلوجی و بخشی ها و سرخوش ها و دل شاد ها از این گل ۶ پر استفاده کردند. مادر دلشاد سازنده توانایی بود و شاگردانی چون عزت الله کلیمی و اکبر سرخوش از شاگردان او هستند. از دیگر اساتید می توان از یاخا کلیمی و حسین ملک نام برد.

سعید کمالی دهقان

سعید کمالی دهقان

دیدگاه ها ۲۱

  • جناب داریوش سالاری را چطور میتوان از نزدیک ملاقات کرد بنده حقیر از تار سازان تازه کار هستم و می خواهم از ایشان تجربه اندوزی کنم از شما هم به خاطر اطلاعاتتان ممنون و متشکرم

    صمصام

  • با تشکر از اطلاعات ارزشمند استاد سالاری .می خواستم بگم من یک سنتور از ساخته های استاد سالاری دارم و تقریبا ازش راضی هستم ولی اخیرا یک سالی هست که سازهای مشقی وارد بازار کردند که اصلا کیفیت و مرغوبیت ساز های چنین سازنده ای رو نداره . می خواستم بپرسم آیا این کار باعث کمرنگ شدن نام چنین سازنده با تجربه ای نمی شه.آیا استاد خودشون موجبات بد نامیشون رو بوجود میارن؟

  • چرا دو لبه سنتور پس از چند سال بالا میاید وصفحه ی

    زیر بیرون می آید؟

    چگونه می شود مشکل را حل کرد؟

  • با عرض سلام خدمت آقای سالاری بنده کارمند و حدود ۱۵ سال است که سنتور می نوازم چکونه می توانم یک ساز خوب از شما خریداری نمایم با تشکر در انتظار جواب حضرتعالی

  • با سلام خدمت استاد سالاری.میخواهم یک سنتور از خود جناب استاد و بدون واسطه خریداری کنم.لطفا در این مورد بنده را راهنمایی کنید.با سپاس فراوان

  • سلام بر آقای سالاری عزیز.دوستی که چندین سال است ندیده ام.لطفا در صورت داشتن فرصت شماره همراه ویا آدرس خودرا برایم بنویسید.متشکرم

  • سلام آقای سالاری بنده از سال۶۸درکار سنتور سازی هستم وسازم توسط برخی اساتید از جمله استاد محترم رضا شفیعیان نیزدرسال۷۶ مورد باز بینی قرار گرفته و باتذکراتی پسندیدند خواهشا راهنمایی فر مایید حالا در ایران نظر کدام استاد در مورد سنتور مورد قبول جامعه هنری است.

  • سلام به آقای سالاری؛ من با عشق و علاقه زیادی سنتور می زنم .دوست دارم با سازی که با دستان هنرمند شما درست شده بنوازم .لطفا راهنمایی ام کنید .مرسی

  • سلام…من خودم سنتور میزنم و می دانم که سنتور به دست نابغه ای مانند شما صدای زیبایی دارد و من از سنتور راضی هستم.سال نو را به همه ی استادان جهان تبریک عرض می کنم…

  • سلام می خوام بدونم منبع مطالب بال از کجاست؟؟؟

    حتما سریع جوابو بدید برا پروژه دانشگام می خوام

    مرسی

  • اگر برای بخش منابع پروژه دانشگاهی می خواین خب باید آدرس سایت رو بدید دیگه!!! دنبال چه منبعی هستید جز خود گفتگوی هارمونیک؟!؟

  • اینا اراجیفه. سنتور از هند به ایران اومده؟ برند یه سری به نگاره های ساسانی بندازند سنتور رو میبینند.

  • در یک جمله اگربخواهم معنی استاد را تفسیرکنم خواهم گفت :استاد به تمام معنا یعنی داریوش سالاری، استاد اخلاق ، یک انسان به تمام معنافرهیخته وبزرگوار، یک انسان تمام عیاروبی نیاز ازمال دنیا، یک فرشته درعالم موسیقی که میتوانم بگویم سنتوربه ایشان بدهکاراست و هرکس که اورامی شناسد و یا نامش را شنیده حتمأمی بایست درباره اوبیشترینها را بداند.
    استاد عزیزجناب آقای داریوش سالاری از صمیم قلب عاشقم دوستتان دارم و از خداوند منان آرزوی سلامتی و طول عمر با عزت وموفقیت وسربلندی روزافزون را برایتان خواستارم .
    شاگرد حقیروناقابل شما: محمد رضا ولدخانی

  • شما را به خدابیائید قدر و منزلت اساتید بزرگ و بزرگوار هنر موسیقی از جمله استاد عزیز داریوش سالاری را بدانیم .
    چنین گوهری نایاب واقعأ کمیاب است .
    استاد عزیزم ازشما آموختم بخشندگی را وزشما یادگرفتم دلبستگی را طریق حسن خلق جنابعالی را همه جا فریاد می کنم .
    الهی که هرچه از خدا می خواهید به خیر و موهبت دریغتان نفرماید . آمین …
    محمدرضاولدخانی –

بیشتر بحث شده است