سجاد پورقناد
جمله‌ی بعدی که بعد از فرود به درآمد ماهور شنیده می‌شود، پاساژهای ساده‌ای است که از روی همان نغمه‌ای که سه‌تار می‌نوازد شروع می‌شود و به جهت تنوع بخشیدن به بخش سه‌تار، موفق عمل می‌کند، هر چند می‌توانست مثل قسمت پیشین، حداقل سه بخشی نوشته شود.
در میزان ۱۲۱ (شکل ۱۱) یک پاساژ سه لاچنگ برای کل ارکستر نوشته شده که بصورت مخالف حرکت می‌کند:
تصویر شماره ۱۱
بشنوید اجرای این بخش را توسط ارکستر سازهای ملی وزارت فرهنگ و هنر
در میزان ۱۶۴، ما به نوعی از کانن برخورد می‌کنیم که البته یک کانن طبیعی (یا متداول) محسوب نمی‌شود و در واقع یک پاساژ سیکوئنسی است که با پدال قرار داده شدن آخرین نت در هر پاساژ (یا بهتر بگوییم ملودی)، پاساژ بعدی با اختلاف یک نت از پاساژ قبلی نواخته می‌شود؛ در این نوع از کانن، پدال نقش کنترملودی را بازی می‌کند:
تصویر شماره ۱۲
بشنوید اجرای این بخش را توسط ارکستر سازهای ملی وزارت فرهنگ و هنر
پس از پنج میزان، به یک پاساژ دو میزانی برمی خوریم که به صورت معکوس (Invertlble)، بخش دیگر را همراهی می کند (شکل ۱۳).
تصویر شماره ۱۳
بشنوید اجرای این بخش را توسط ارکستر سازهای ملی وزارت فرهنگ و هنر
در میزان ۱۷۷ باز به یک کانن برمی‌خوریم که به شکل یک کانن ساده تصنیف شده است. در ادامه این جمله چنین جمله‌ای به صورت کنترپوان سه بخشی نوشته شده است:
تصویر شماره ۱۴
بشنوید اجرای این بخش را توسط ارکستر سازهای ملی وزارت فرهنگ و هنر
خط اول که مربوط به سه‌تار (در اینجا C.F) است، یک ملودی سیکوئنس شده پایین رونده را اجرا می‌کند در همان حال که بخش کششی یک پاساژ با دیرند سیاه را همراه آن اجرا می کند که نت اول آن همصدا با نت سه‌تار (C.F) را می نوازد، در بخش مضرابی هم اولین نت هم‌صداست که این روش محافظه‌کارانه، کم حجم شدن بافت را به همراه دارد هر چند که حرکت‌های مخالف بخش‌ها، تنوع مطبوعی به این جمله داده است. در میزان‌های بعدی نیز ارکستر در جواب سه‌تار، با اختلاف یک نت پایین می‌آید. در این بخش آهنگساز سعی کرده روی ضرب‌های قوی، فواصل نامطبوع قرار نگیرد ولی در چهارمین میزان، بم سه‌تار با ارکستر، فاصله نامطبوعی را ساخته است که با کمی تغییر در پارت سه‌تار می‌شده آن را سامان داد اما سعی آهنگساز در این بوده که بخش سه‌تار بدون تغییر بماند.
در میزان ۱۹۵ (شکل ۱۵)، ارکستر پس از اجرای یک بخش معکوس شده، به اجرای یک پاساژ می‌پردازد:
تصویر شماره ۱۵
بشنوید اجرای این بخش را توسط ارکستر سازهای ملی وزارت فرهنگ و هنر
تقریبا کل سه میزان بعدی به صورت حرکت فاصله سوم نوشته شده است، که به خاطر از بین رفتن استقلال دو خط، از طرف مدرسین درس کنترپوان توصیه نمی‌شود، ولی شاید اینجا در پاساژی که حدود یک و نیم اکتاو حرکت دارد، نوشتن آن قابل توجیه باشد. از میزان ۱۹۹ (شکل ۱۵) این رویه تغییر کرده و ملودی‌های مختلفی در دو بخش شکل می‌گیرد. این ملودی‌ها در میزان‌های ۲۰۲ و ۲۰۳ به حالت معکوس در می‌آیند.
در میزان ۲۱۳ (شکل ۱۶) با چنین بخش کنترپوانتیکی روبرو هستیم که در خط اول سه‌تار، خط دوم بخش کششی و خط سوم بخش مضرابی را می‌بینیم:
تصویر شماره ۱۶
بشنوید اجرای این بخش را توسط ارکستر سازهای ملی وزارت فرهنگ و هنر
۱ نظر