گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

گفت و شنودی درباره سازهای ابداعی (۱۵)

س-ق:

درخواست بنده برای شنیدن این ساز ابداعی استاد شجریان، دقیقا بخاطر همین موضوع بود که ذیلا خدمتتان عرض می کنم:
ما معمولا برای هر آلات و ابزاری در هر فعل و عملی دو وجه مهم و برجسته را انتظار داریم، یکی کمیت شامل مولفه های بصری، فیزیکی، راحتی، نوع ساخت و هر خصلتی را که بتوان برای آن وسیله یا ابزار در نظر گرفت که بصورت کمی آنرا موجه تر و راحت تر کند و یا نشان دهد و وجه دوم، کیفی است که در این ابزار و آلت که برای ایجاد صوت و صدای موسیقیایی بکار برده می شود.

در مورد این ساز اولا باید به این پرسش پاسخ داد که الزام ساخت و معرفی آن چیست به زبانی ساده زمانی قلم های خوشنویسی معروف به شش نیش به بازار خوشنویسی سرازیر شدند و در مواجهه اولیه جایی برای خود باز کردند چرا که نوعی راحتی کار در هنر خوشنویسی را ( البته در حد کمی و ابتدایی و برای فرد مبتدی) ارمغان آورد … و البته هنوز هم به نظرم وجود داشته باشد اما هیچ هنرمند خوشنویسی با آن اثری هنری خلق نکرده است… یا در همین مقوله ی موسیقی، ما معمولا برای هر سازی با تغییراتی در نوع صدا دهی و پایین آوردن فرکانس صوتی (حالا یا با ضخیم کردن سیم ها یا کاسه های طنینی یا تغییری در خرک یا سطح زیر خرک) یک ساز بر همان شکل و فیزیک و نوع نواختن و گرفتن و اجرا و… بوجود آوردیم که علت آنهم نیاز به دامنه دار تر کردن وسعت صوتی گروه و پر کردن خلاء های صوتی بر اساس عادت و آموزش و توقع شنیداری مدرن بود… مثلا بم تار و کمانچه آلتو و سنتور باس و سه تار باس و… و در هر کدام از این سازهای تغییر یافته، معمولا حدود و کیفیت سونوریته ی ساز حفظ شده بود یا به نوعی تداعی ذهنی و شنیداری مخاطب دچار اضطراب و تشکیک در شناخت و انس و الفت با اصوات ایجاد شده ی موسیقیایی نمی شد.

این ساز بر خلاف ظاهر و نجاری خوبش، به نظر حقیر به عنوان دوستدار موسیقی و نه حتی شاگرد موسیقی، از نظر سونوریته آن زلالیت و صدا دهی لازم را ندارد که مخاطب موسیقی خاص را جذب کند… در موسیقی بنا و شالوده ی اصلی بر کیفیت صوت موسیقیایی استوار است و به نظرم این ساز چندان نمی تواند مقبول طبع نوازندگان شود.

هر چند این نمونه اولیه این ساز است و قطعا در بازخورد نظرات نوازندگان محترم به استاد شجریان و یا هر سازنده ی دیگری، موجب تغییراتی مثبت در آن خواهد و امیدوارم چنین باشد.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است