آروین صداقت کیش
کنسرتوی کمیاب
کنسرتو ویلنسل با ملودی ارمنی‌ای آغاز می‌شود که امروز برای موسیقی‌دوستان بسیار شناخته شده است. و این سرآغاز هنرنمایی آهنگسازی است که ما او را به خاطر وام‌گیری‌های ملودیک‌اش می‌شناسیم. اما این تنها یک آغاز است. آهنگساز تواناتر از این است که تنها در بند یک تنظیم ساده یا حتا خلاقانه‌ی ترانه‌ای یا ترانه‌هایی محلی یا مذهبی بماند. او می‌تواند ملودی‌هایی با خصلت‌های متضاد را به هم پیوند بزند و به فاصله‌ی کوتاهی فضایی کاملا متفاوت خلق کند، چنان که پس از معرفی دو تم در موومان اول ناگهان اتفاق می‌افتد.
در این کنسرتو آهنگساز مدام در پی برقراری تعادلی میان خصلت گفتگویی یا حتا جدال میان ارکستر و ساز تنها و توالی ماده‌ی اولیه‌ای که از موسیقی ارمنی وام گرفته، است. تنش درونی قطعه از طریق بر هم خوردن نسبت میان این دو مفهوم بالا می‌گیرد (مانند پایان موومان اول) و دوباره با بازگشت به همان نسبت میانی آرامش برقرار می‌شود (حتا در موومان دوم که به طور نسبی مدت زمان بیشتری چنین آرامشی برقرار است یا در موومان سوم که تقریبا برعکس است). رنگ آمیزی، تحرک بافت و عوامل دیگر در خدمت این امر است، آهنگساز حتا از فضای عاطفی مشترک غالب ملودی‌های ارمنی خلاقانه در همین جهت بهره گرفته است.
کنسرتو پیپای کمیاب اما با این که همچنان نقش وام‌گیری از فرهنگ موسیقی ارمنی (و بعضی جاها مانند دو نوازی فلوت و پیپا میانه‌ی موومان اول یا ابتدای موومان دوم سایه‌هایی از موسیقی ایرانی و «سیمرغ» خودش) در آن پررنگ است خلاقیت آهنگساز را در زمینه‌ی دیگری می‌نمایاند؛ کوشش موفق برای نزدیک شدن به بیان تکنیکی سازی از یک فرهنگ موسیقایی به کلی متفاوت با عناصر چندفرهنگی موجود در این کنسرتو (کلاسیک غربی-ارمنی-ایرانی).
از همان آغاز تاثیر انتخاب هوشمندانه‌ی چکناوریان را می‌شنویم. او تم‌های آغازین موومان نخست را چنان برگزیده که کاملا با شخیصت ساز تکنوازش می‌خواند و برازنده‌ی آن است. همچنین در این کنسرتو و کادانس و سولو‌هایش تاکید بیشتری بر نمایش توانایی‌های فنی پیپا می‌کند و حتا نازکی بافت (اغلب به شکل دوئت‌هایی از متن ارکستر) و تعادل صوتی را برای هر چه بیشتر به چشم آمدن پیپا به کار می‌گیرد.
نویز
***
گفتگوی هارمونیک
«مجموعه برگزیده آثار لوریس چکناواریان» که توسط موسسه فرهنگی هنری «راد نو اندیش» به مدیریت بردیا صدرنوری توسط موسسه «ایران گام» در سال ۱۳۹۷ در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است. پیش از این مجموعه آثار لوریس چکناواریان به همت انتشارات آوای باربد به بازار عرضه شده بود. هر دو اثر «کنسرتو ویولنسل و کنسرتو پیپا» در کشور آمریکا آفریده شده‌اند. اجرا کننده‌گان این دو کنسرتو نیز به ترتیب ارکستر فیلارمونیک ارمنستان و ارکستر فیلارمونیک واشنگتن بوده‌اند.
۱ نظر