فرشاد خالصی
یکی از برنامه های استثنایی و شاخص ایرج گلهای تازه شماره ۲۸ می باشد که نه تنها در آثار خود او بی مانند است بلکه نمونه آن در آثار دیگر آواز خوانان نیز یافت نمی شود. این برنامه در دستگاه ماهور است (و به قول علی جهاندار ماهور بسیار عجیب و غریبی است) که بسیار بدیع و خلاقانه اجرا شده است. پیش درآمد این برنامه به نام اتود ماهور اثر داریوش دولتشاهی در ماهور می باشد که فریدون شهبازیان آنرا تنظیم کرده که تکنوازی این اثر را حسین علیزاده در جوانی اجرا کرده است (۱)
آواز این برنامه را ایرج در فضای تلفیقی از موسیقی کلاسیک غربی و ایرانی است اجرا کرده که در این میان، پنجه و جواب آوازهای مرحوم پرویز یاحقی و مرحوم منصور صارمی نیز رنگ دیگری به این برنامه بخشیده است. انتخاب مناسب شعر رمانتیکی از حافظ که در ادامه این نوشته آمده زیبایی این آواز را دو چندان کرده است.
درآمد اول آواز با مدولاسیونی عجیبی از شور (!) آغاز و به ماهور فرود می آید:
صبحدم مرغ چمن با گل نوخاسته گفت
ناز کم کن که در این باغ بسی چون تو شکفت
در ادامه ایرج گوشه گشایش را اجرا میکندکه پس از آن به اجرای تحریر، با حرکت به اکتاوی بالاتر شنونده را برای ورود به گوشه دلکش آماده می کند:
گل بخندید که از راست نرنجیم ولی
هیچ عاشق سخن سخت به معشوقه نگفت
سپس وارد گوشه دلکش و قرچه می شود:
تا ابد بوی محبت به مشامش نرسد
هر که خاک در میخانه به رخساره نرفت
در گلستان ارم دوش چو از لطف هوا
زلف سنبل ز نسیم سحری می‌آشفت
در پایان ایرج حجاز و تحریر زیبای آنرا بسیار شفاف و شمرده و غلتان اجرا می کند و با اشاره به شور
به ماهور فرود آمده و دوباره با تحریری بسیار زیبا در اکتاو بالا در ماهور آواز پایان می پذیرد.
گفتم ای مسند جم جام جهان بینت کو
گفت افسوس که آن دولت بیدار بخفت
آواز این برنامه با اوج و فرودهایش و حالت رمانتیکش و فضا سازی های خواننده، در آواز ایران تا به امروز یکتاست.
پی نوشت
۱- این قطعه در مجموعه ای به نام «جام تهی» به همراه آثاری از فریدون شهبازیان به همراهی داریوش دولتشاهی، محمدرضا لطفی، فرامرز پایور و حسین علیزاده، در سالهای اخیر با صدای محمدرضا شجریان توسط انتشارات بتهوون منتشر شده است.
دیدگاه…عاشق صدای ایرجم ..
سلام
خیلی خیلی خیلی ممنون که وقت میذارید و گلچینی میکنید. از دور دستتون رو میبوسم.
یک شاهکار از تلفیق شعر و موسیقی🤣
به قول آقای خالصی
صدا ارتباطی با حس و حال شعر ندارد تحریرها هم پرت و هردنبیلی است
تعصب هم حدی داره
باز هم خواندن شعر عاشقانه و ضعف ایرج در ساخت و پرداخت صدا برای چنین شعری
لحن تکراری و لاتی
صد بار دیگه باید به این متعصبین گفت ایرج ادب سخن گفتن با معشوق را بلد نیست
نمونه اش همین آواز