دانش و عمل خوانندگی (۴)

تصـور گشودگی
هنگامی‌که نفسی عمیق می‌کشید، سینه و قفسۀ سینه باز شده و ریه‌ها از هوا پر می‌شوند. در حالی‌که وضعیت راحت حنجره حفظ می‌شود، گلو را باز کرده و نرم‌کام را بالا می‌کشید. تمام این حرکات برای خلق فضا و گشودگی است. به‌منظور نزدیکی بیش‌تر بین احساس گشودگی و تنفس، تصور کنید نرم‌کام، گلو و نای به طرف ریه‌ها، آن‌قدر بــاز هستند که می‌توانید مشت خود را بدون لمس دیواره‌های گلو، درون آن پایین ببرید. حین ایجاد چنین حسی،  نگذارید فشار یا گرفتگی در زبان، فک یا گردن به‌وجود آید. این گشودگی به معنای باز کردن بیش‌از حد دهان نیست، هر چند ممکن است هنگام خواندن نت‌های زیرتر، به بازتر کردن دهان نیاز داشته باشید. اما طبق قانونی کلی، دهان را از دو انگشت نباید بازتر کرد.

• طنین (Timbre) و تشدید (بازخوانی) (Resonance)

طنین(کیفیت صدا)، صدای واقعی آوازی هر خواننده است. اشکالات رایج در تولید طنین این است که یا به‌دلیل استفادۀ زیاد و سریع از هوا، صدای تولید شده بیش‌از حد نفس‌دار است، یا طنین به‌دلیل فشار، گرفته و خشک است، در نتیجه، صدا محدود و با زور تولید می‌شود.

طنینی خوب حاصل وصل نفس به صدا، همراه با انرژی و تلاشی حساب شده است. این طنین‌های واضح و رسا، ارتعاشات قوی تولید می‌کنند که می‌توان آنها را در تمام سر و صورت، بسته به زیر یا بمی نت‌شان احساس کرد. این ارتعاش‌های مشهور به تشدید(رزونانس)، صدای نهایی و کیفیت صدا را تعیین می‌کنند.

صدای آوازی دو ناحیه کلی دارد نواحی که بسته به زیروبمی صدا، تشدید (بازخوانی) و حس و حالت شکل می‌گیرد:

الف- صدای سینه‌: این صدا، حالتی برای نت‌های بم، گرم و  پر است که می‌توان در سینه، گلو یا دهان احساس کرد.

ب- صدای سـر: این صدا، حالتی برای نت‌های زیرتر و تیز‌تر است، و ارتعاشاتی که باید از گلو و دهان خارج ‌‌شوند، به‌وسیلۀ نرم‌کام به بالا هدایت شده، حتی عقب‌تر و بالاتر رفته، طوری که احساس می‌کنیم آنها از فرق یا حتی پس سر خارج می‌شوند.

تصـویر ۴ – تارلایه‌های صوتی در نمایی از بالای نــای

نه‌تنها با صدای سینه و سـر، بلکه با انتقال صدا به‌جلو می‌توان تشدید را تغییر داد. عمل انتقال صدا به‌جلو، با صداهایی تشدیدشده اطراف بینی و استخوان گونه‌ها، کیفیت صدایی واضح و درخشان را امکان‌پذیر می‌کند. ناحیه‌ای که اغلب «ماسک» نامیده می‌شود.

استفاده از این نواحی تشدید صدا را گرم و زنده می‌سازد و اگر صدا را با فشـار و مستقیماً از دهان خارج کنید، حالتی سرد و بی‌رنگ خواهد گرفت. حتی جهت‌دهی و هدایت ذهنی به صدا نیز باعث حرکتش به ناحیۀ مورد نظر خواهد شد.