شهاب منا
وصل چنگ و دولاچنگ‌ها در قسمت‌های شعردار: در قسمت‌های شعردار با تغییر هجا شاهین نت‌های چنگ یا دولاچنگ می‌بایست جدا شود و شاهین هرچند نت چنگ یا دولاچنگ که یک هجا را در بر می‌گیرند می‌بایست به‌هم بچسبد. این قاعده گاه در نت‌نویسی پیشین ردیف سنتور استاد صبا گاه مغفول مانده بود و اینک در تمام متن اجرا شده است.
اصلاح رسم‌الخط نت‌نگاری: مقدمه‌های دوره‌های اول و سوم ردیف سنتور استاد صبا حاوی اولین آیین نگارش نت برای سنتور است. کوشش ارزندۀ استاد صبا در تدوین قواعد نت‌نگاری برای سنتور، به‌عنوان سنگ اول بنا، بالتبع می‌تواند حاوی اشکالاتی هم باشد، از جمله اینکه علائم و قواعد نت‌نویسی در آن برای تکنیک‌های ریز، تک‌ریز و تری (غلت) در ضربی‌ها و آوازهای متر آزاد متفاوت تعریف شدهاند، علامت ریز برای دو کشش چنگ و سیاه با دو یا سه علامت مختلف نگاشته شده، علامت آکسان در معنای غیر شدت و به‌عنوان تک ابتدای ریز یا جفت ابتدای دوبل‌ریز تعریف شده و گاه دو مفهوم تأکید و تک با هم خلط شدهاند و امکان درج صحیح نت‌نویسی را سلب کرده است. نت آچیاکاتورا نیز تعبیری دوگانه دارد؛ اگر پیش از کشش چنگ و دولاچنگ باشد، پیشای سریع محسوب می‌شود و اگر پیش از کشش سیاه باشد، تکی پرقدرت با کششی قابل ملاحظه برای ابتدای ریز. همچنین است نحوۀ تعریف تکیه‌ها و استثنائات آن.
در ویرایش کنونی، ردیف سنتور استاد صبا با رسم‌الخطی که نگارنده به آن رسیده و در آن مشکلات فوق‌الذکر رفع شده بازنویسی شده است. (توضیح تکمیلی را در صفحات بعد مطالعه کنید.)
نگارش تکیه با پیشای کوتاه: محاسبۀ زیروبمیِ نت تکیه از مصائب هنرجویان و هنرآموزان سنتور است و نگارنده خود با هنرجویانی مواجه بوده که پس از چند سال همچنان دراین‌باره مشکل داشته‌اند و از عهدۀ اجرای دقیق تکیه‌ها بر نمی‌آمده‌اند. علاوه‌بر‌این، تعریف تکیه در ردیف صبا همراه با استثنائاتی است؛ به‌طور پیش‌فرض به‌صورت نت پیشای کوتاه تعریف شده که سریع به نت بعد وصل شود و در موارد استثنا، همراه نت قبل و بعد، شبیه گزش اجرا می‌شود.
بر‌اساس مشکلات فوق‌الذکر، در بازنویسی کنونی آنچه به‌عنوان استثنائات تکیه معرفی شده بود با علامت تکیه باقی ماند و الباقی موارد با پیشای کوتاه بازنویسی شدند. بدین‌ترتیب، زیروبمی نت تکیه نیز به‌طور واضح مشخص شده است.
حذف خطوط اتصال زائد: در بخش شرح رسم‌الخط به دلیل استفادۀ استاد صبا از خط اتصال برای اجرای آهستۀ نت‌های اشاره با مضراب چپ پرداخته شده است. در دوره‌های ردیف استاد صبا در موارد متعددی (به‌ویژه در دوره‌های سوم و چهارم) نت‌های اشاره در فیگورهای چنگ به دولاچنگ بالارونده یا پایین‌رونده بدون درج خط اتصال نوشته شدهاند که یا سهو در نگارش است یا به دلیل شلوغی حاصل از تعدد خطوط اتصال همۀ خطوط اتصال را ننوشته‌اند. استاد فرامرز پایور در ویرایش خود از ردیف سنتور استاد ابوالحسن صبا تعدادی از این خطوط اتصال ضروری را افزوده‌اند اما همچنان مواردی ضرور بدون خط اتصال نوشته شدهاند. در ویرایش کنونیْ کلیۀ نت‌هایی که می‌بایست آهسته اجرا شوند با سرنُت کوچک نمایانده شدهاند. اندازۀ این سرنُت‌ها به قسمی درنظر گرفته شده که ضمن تمایز از سرنُت‌های عادی خوانا باشد.
در نت‌نگاری پیشین ردیف استاد صبا بین نت‌های پیشای کوتاه و نت بعد (با کشش چنگ یا دولاچنگ)، همچنین بین پیشای مضاعف و نت بعد خط اتصال درج شده بود و از آنجا که در این موارد برداشتن خطوط اتصال تغییری در طرز اجرا ایجاد نمی‌کرد، خطوط اتصال حذف شدند تا نت‌نویسی پیراسته و خلوت شود. (با توجه به اینکه در ویرایش کنونی هجاهای اشعار زیر نت‌ها نوشته شدهاند خطوط اتصال نشان‌دهندۀ نت‌های یک هجا نیز حذف شدند.)
–تفکیک جملات و فیگورها: در گذشته (و زمان انتشار ردیف‌های استاد صبا) جملات را پیاپی می‌نوشتند اما امروزه با تفکیک جملات و اجزای جمله سعی در نمایاندن ساختار قطعه می‌کنند که هم در آنالیز اثر مؤثر است هم در سهولت آموزش. براین‌اساس، وقتی جمله‌ای تمام می‌شود، باقی سطر رها شده جملۀ بعدی از سطر بعد نوشته می‌شود.
۱ نظر