دلتا فریک
ساختار ریتمیک و هارمونیک بلوز
اکثر آهنگهای بلوز
ریتم ۴/۴ دارند. استفاده از نتهای استاکاتو و آکوردهای سنکوپ دار رایج است. Triplet
(نواختن سه نت در یک ضرب) زیاد به کار می رود و نتهای چنگ (۱/۸) اغلب با ریتم
سوئینگ (Swing) نواخته می شود۱.
ساختار هارمونیک بلوز از یک
الگوی ساده ۱۲ تایی پیروی می کند که آن را اصطلاحاً Twelve Bar Chord Progression
می نامند. قالب اصلی این ساختار تشکیل شده از ۱۲ میزان (Bar) که تا انتهای آهنگ
تکرار می شود و در آن تنها از سه آکورد استفاده می شود، یعنی در جات V , IV, I در
یک گام بزرگ.
آکورد I آکوردی است که بر روی نت پایه (Root یا Tonic) گام
ساخته می شود. مثلاً اگر تنالیته آهنگی سل ماژور باشد آکورد I آن آکورد سل ماژور (G
Major) خواهد بود.
آکورد IV آکوردی است که بر روی نت چهارم گام
(Subdominant) بنا می شود مثلاً درجه چهارم گام سل ماژور نت «دو» ( C) و آکورد IV
همان آکورد دوماژور (C Major) است.
آکوردV هم بر مبنای درجه پنجم گام
(Dominant) قرار دارد. مثلاً درجه پنجم گام سل ماژور نت «ر» (D) و آکورد V در این
تنالیه آکورد رماژور (D Major)است. ترتیب قرارگیری این آکوردها درالگوی ۱۲ تایی در
ساده ترین صورت خود همانند شکل اول است.
همان طور که می بینید در چهار
میزان اول از آکورد I استفاده می شود و در دو میزان بعدی آکورد IV و سپس دو میزان
آکورد I داریم. در میزان های نهم و دهم و یازدهم به ترتیب آکوردهایV و IV و I به
کار می رود که این قسمت را اصطلاحاً V-IV-I Transition می نامند.
اگر آهنگ به انتها رسیده باشد روی آکورد پایه ( I) فرود می آید
و در میزان دوازدهم آکورد I را خواهیم داشت ولی اگر قرار باشد چرخه ۱۲ تایی ادامه
یابد معمولاً در میزان دوازدهم آکورد V بکار می رود این آکورد ( V) بعلت احساس
تعلیق و انتظاری که ایجاد می کند شنونده را در انتظار شروع چرخه بعدی قرا رمی دهد.
به این قسمت از قالب ۱۲ تایی اصطلاحاً I-V Turnaround گفته می شود. قطعه زیر مثالی
از این قالب استاندارد در گام سل ماژور است.
ساختار هارمونیکی که توضیح داده شد رایج ترین ساختار
مورد استفاده در بلوز است ولی می توان در همین قالب تغییرات کوچکی نیز ایجاد کرد.
مثلاً در برخی آهنگهای قدیمی بلوز قبل از جنگ (Prewar Blues) در میزان نهم به جای
آکورد V از آکورد IV استفاده شده است یا به علت طولانی شدن آکورد I در ابتدای آهنگ
می توان در میزان دوم به جای آن از آکورد IV استفاده کرد که به این حالت Quick
Change گفته می شود. به یک نمونه بلوز ۱۲ Bar در گام سل ماژورهمراه با Quick Change
در میزان دوم گوش دهید:
Twelve bar
quick change bluse sample
نمونه ملودی برای بلوز ۱۲ میزانی در گام C
شکل زیر است.
قالب ۸ تایی بیشتر در Folk-Blues و Jazz -Blues
وRock-Blues به کار می رود و در عمل چیزی شبیه این خواهد شد:
قالب های ساختاری گفته شده را می توان به صورت ۱۰ تایی ، ۱۴
تایی یا ۱۶ تایی نیز در آورد. به هر حال ساختارهای اصلی به همان گونه است که شرح
داده شد.
این که ساختار ۱۲ تایی مذکور چگونه و در چه زمانی وارد بلوز شده
مشخص نیست ولی می دانیم که در هیچ یک از انواع موسیقی که همزمان با بلوز وجود
داشتند یا به وجود آمدند چنین الگوی خاصی به کارنمی رفته است. مزیت اصلی ساختار
منحصر به فرد بلوز این است که تنها از سه آکورد استفاده می کند و پیچیدگی هارمونیک
ندارد. این سادگی ساختاری و یادگیری آسان بلوز به رواج و محبوبیت آن کمک زیادی کرده
است به خصوص که آکوردهای استفاده شده در آن به راحتی قابل پیش بینی است.
Swing بیشتر صحبت خواهیم کرد.
۱ نظر