مروری بر آلبوم «دیوار و چین»

صداهایِ بلاتکلیف

کنار هم نشاندنِ سازهای ایرانی و غربی، اندک بهره‌ای از موسیقی کلاسیک ایرانی و اغلب استفاده از شعر معاصر را می‌توان از ویژگی‌های جریانی در موسیقی امروز ایران دانست که پس از شوکِ «نامجوی دهه‌ی هشتاد»، بعدها با گروه‌های گونه‌گونی مانند دنگ‌شو، چارتار و دال از دلِ سلیقه‌ی بورژوازیِ نونهادِ شهریِ ایران پا گرفت؛ هرچند ازپی‌آیندگان، دیگر لزوماً آن رویکرد انتقادی و طنزآلود را نداشتند.

در این میان جوانانِ با استعدادی از نوازندگانِ سازهای ایرانی نیز، از جمله علی قمصری، با خیزشی مصمم و داعیه‌دارانه، همراستای جریانِ سرمایه در بازار موسیقی، هر یک با باری از سلایق و آرزوهای خود، به «پیوستار»ِ این ژانرِ جدید پیوستند. رصدِ مسیری که قمصری از اوایل دهه‌ی هشتاد تا امروز پیموده (نوازندگی در گروه «طریقت» تا «دیوار و چین» و میانگین، تولیدِ سالانه یک آلبوم) نشانگر پررنگ‌شدنِ «تدریجی»ِ ویژگی‌های ژانرِ موصوف، در موسیقیِ اوست.

وجوه تمایزِ سلیقه‌ی قمصری در پیوستار یادشده را می‌توان مواردی از این دست برشمرد: علاقه به استفاده از صداهای مختلف (حضور چند خط برای آواز در قطعات، کار با آوازخوانان زن و مرد مختلف، و در آلبوم‌های اخیر، آواز خواندنِ خودش)، غالباً استفاده از قالب‌های کلاسیک شعر معاصر و البته نمونه‌های ضعیفِ آن (به ویژه در «دیوار و چین»)، ردپای روشن و پررنگِ نوعِ تارنوازی‌اش در موسیقی‌ای که می‌نویسد و تنظیمِ مشابهِ قطعات‌: هجمه‌ی انگاره‌هایی بریده‌‌بریده و کوتاه، و مصافِ ملودی‌ها در میانه‌ی هرج و مرج.

«دیوار و چین» با چهار بخشِ نوا، ماهور، چهارگاه (که در ساخته‌های قمصری همواره بسامد بالایی داشته‌اند) و تصانیف، از تکامل‌یافته‌ترین مصداق‌های این ویژگی‌ها در بین آثار قمصری است؛ آنجا که به رغمِ نام بردنِ گوشه‌های استفاده ‌شده در قطعات، که می‌تواند تأکیدی نگران، بر سبقه یا پشتوانه‌ی کلاسیکِ این موسیقی باشد، تشخیصِ قمصری از پالت در آغاز و تا قبل از آواز دشوار است. (برای نمونه بشنوید «شهر و غریبی» یا «پشتِ سیگارهای پی ‌‌در پی» را)

از این رو موسیقیِ «دیوار و چین» در میانِ هم‌داستان‌های خود، هنوز بلاتکلیف و در گیر و دارِ نوعی اسنوبیسم، در تلاش برای جلوه‌ی هرچه هنرمندانه‌تر، متفاوت‌تر و اندیشه‌ورزانه‌تر است. رها شدن از این زنجیرها از مسیرِ صعبِ بازاندیشی و خودشناسی و پذیرش می‌گذرد.

نویز

***


گفتگوی هارمونیک

آلبوم «دیوار و چین» اثری است با نوازندگی و آهنگسازی علی قمصری. نوازندگان این آلبوم شامل: علی قمصری: تار و سه‌تار، مصباح قمصرى: بم‌کمان و کلارینت، زکریا یوسفى: پرکاشن، امین غفارى: ویولن و ویولن آلتو، حسین کمانى: گیتار، آتنا اشتیاقى: ویلنسل، کامران منتظرى: تمبک و سازهاى کوبه‌اى، امیرفرهنگ اسکندرى: عود و ارسلان علیزاده: ویلنسل هستند؛ همچنین گروه هم‌آوایان در این آلبوم نیز متشکل از هاله سیفی زاده، بهرخ شورورزی، حسین پیرحیاتی و مصطفی راغب هستند. این آلبوم در سال ۱۳۹۶ توسط انتشارات «علی قمصری» به انتشار رسیده است.