جیوان گاسپاریان درگذشت

جیوان گاسپاریان، مشهورترین نوازنده دودوک جهان دیروز در سن ۹۲ سالگی درگذشت. گاسپاریان در ۱۲ اکتبر ۱۹۲۸ در سولاک، ارمنستان زاده شد. نوازندگی ساز دودوک را از همان دوران و به صورت خودآموز آغاز کرد و در سن ۵۲ سالگی به دانشگاه رفت. او در سال ۱۹۵۹ با کسب مدال طلای چهارمین جشنواره یونسکو نخستین جایزه خود را به دست آورد و در سال‌های ۱۹۶۲ و ۱۹۷۳ در همین جشنواره به ترتیب مدال نقره و برنز را گرفت. وی در سال ۱۹۷۳ عنوان هنرمند مردمی ارمنستان را به دست آورد و سال ۱۹۸۸ آغاز زندگی حرفه‌ای او در عرصه بین المللی بود.

جیوان گاسپاریان در ۱۹۴۷ میلادی، وقتی که نوزده سال داشت از دست ژوزف استالین رئیس‌جمهور وقت شوروی یک ساعت مچی جایزه گرفت. در ۱۹۵۷ میلادی، در همایش بزرگ موسیقی یونسکو در مسکو، با پنج هزار شرکت‌کننده دیگر به رقابت پرداخت و برنده جایزه نخست شد. در سالهای ۱۹۵۹، ۱۹۶۳، ۱۹۷۲ و ۱۹۸۰ میلادی چهار نشان طلای مسابقات یونسکو و در سالهای بعد نیز شش نشان دیگر به گردن او آویخته شد. جیوان گاسپاریان در ۵۲ سالگی به دانشگاه رفت و پس از فارغ‌التحصیلی شروع به آموزش موسیقی کرد. او به منزله مدرس دانشگاه موسیقی ارمنستان، بیش از هفتاد نوازنده دودوک را برای اجراهای حرفه‌ای تعلیم داد.

وی در اولین روز از سی و دومین دوره جشنواره بین‌المللی فجر در مرکز همایش‌های برج میلاد هنرنمایی کرد. همچنین در این برنامه سه قطعه با کلام اجرا کرد که یکی از آن‌ها ماما بود که در ایران نیز شناخته شده و پرطرفدار است. این مراسم یک‌ساعت و ۴۵ دقیقه بدون استراحت به طول انجامید؛ و در پایان اجرا گاسپاریان به زبان ارمنی از حضار تشکر کرد.

از مهمترین آثاری که او به همراه هنرمندان بین المللی اجرا کرده است می توان به: «به تماشای آب‌های سپید»، با حسین علیزاده، ۱۳۸۳، موسیقی متن فیلم گلادیاتور با هانس زیمر، مایکل بروک، زوکرو فورناچاری؛ برایان می، لایونل ریچی، پیتر گابریل، برایان انو، استینگ، نصرت فتح‌علی خان، لودویکو اناودی و ساینخو نامتچیلاک اشاره کرد. همچنین گاسپاریان در موسیقی فیلم های مشهوری همچون: تولد ادواری (۲۰۱۱)، الماس خونین (۲۰۰۶)، سیریانا (۲۰۰۵)، گلادیاتور (۲۰۰۰)، رونین (۱۹۹۸)، محاصره (۱۹۹۸) و کلاغ (۱۹۹۴) نواخته است.

عمده شهرت گاسپاریان در ایران به دلیل همکاری او با حسین علیزاده در کنسرت زنده ای بود که بعدا با نام «به تماشای آب‌های سپید» (به انگلیسی: Endless Vision) منتشر شد. این آلبوم که با صدای جیوان گاسپاریان و نیز افسانه رثایی ضبط شد، بوسیله نشر هرمس منتشر شد و در سال ۲۰۰۶ نامزد دریافت جایزه گرمی برای بهترین موسیقی ملل جهان شد.