یادی از نابغه موسیقی ایرانی رضا محجوبی (۱)

هرچند زمانی که گذرم به خیابان‌های نادری، استانبول، لاله‌زار و شاه‌آباد می‌افتد، یاد خاطرات استاد نواب صفا، از استاد درضا محجوبی می افتم که هر روز گذری از این خیابان‌ها داشت، رضا محجوبی صاحب شیوه‌ای محفوظ و لحنی کاملاً مشخص در نوازندگی بود، به طوری که در نسل اول ویولن‌نوازان استاد ابوالحسن صبا، حسین یاحقی و رضا محجوبی این سیر را تشکیل می‌دهند. صبا در نوازندگی دارای تکنیک و قدرت بود ولی حسین یاحقی و رضا محجوبی پایه‌گذار حس و حال توامان با شیرین‌نوازی های خاص در ویولن بودند. به نوعی می‌توان گفت در ویولن نوازی‌ایرانی همه اهل فن، رضا را ریشه شیرین نواختن می ‌دانند.

گویند مرده زنده به شیون نمی‌شود
دل زنده شد به شیون ساز رضا مرا
رضا محجوبی هنرمندی شوریده حال، بسیار حساس و با روحی لطیف بود چنان که این مشخصات کاملاً در نوازندگی‌اش هویداست و فکر نمی کنم بعد از او کسی جز پرویز یاحقی توانسته باشد این شوریدگی را در وجود خودش و لحن سازش داشته باشد.

استاد ابوالحسن صبا با به‌وجود آوردن سبکی که ارمغان آموخته های مدرسه عالی موسیقی نزد وزیری بود و استفاده از اساتید گوناگون سعی کرد ویولن را با توجه به مقدورات و تکنیک‌های جهانی بر اساس موسیقی ایرانی بنیاد کند. اما رضا محجویی ضمن توجه به این نکات، با به وجود آوردن کوک های مخصوص و نواختن چهارمضراب‌ها و ضربی های گوناگون سیکی کاملا متفاوت به ارمغان آورد چرا که نواخته‌های صبا که در ردیف هایش هم وجود دارد اکثرا براساس کوک‌های استاندارد موسیقی ایرانی مانند کوک ویلن در چپ کوک «می، لا، می، لا» و در راست کوک «ر، لا، ر، لا» و امثالهم است ولی رضا به ابداع کوک های جدید و مخصوص راهی دیگر در پیش گرفت؛ مثل کوک می، لا، ر، فادیز در دشتی که نت شاهد آن فادیز و مشهور به دشتی قادیز است یا کوک می، لا، ر، می در شور و همچنین ابداع کوک‌های افتاده که با توجه به جملات و ویبراسیون‌ها و ناله‌های خاص، سازِ وی را بسیار شیرین و پر حس و حال می‌کند.

رضا محجوبی نسبت به ابوالحسن صبا از کرشمه‌ها لرزش‌ها و ویبراسیون‌های خاص و بیشتری استفاده می کرد و در حقیقت این شیوه به وسیلۀ او پایه گذاری شد و به وسیله پرویز یاحقی به اوج خود رسید. شوریدگی رضا باعث شد که موسیقی را سینه به سینه یا به اصطلاح «گوشی» بیاموزد و این علاقه نداشتن او به یادگیری نت باعث شد راه او از ابتدا از دیگران جدا شود. به طوری که امروز هم بسیاری از هنرآموزان موسیقی ایرانی بعد از یادگیری نت و علم موسیقی، روش یادگیری سینه به سینه را حتی برای تجربه به شاگردان خود گوشزد می کنند.