گفتگو با اسماعیل مهرتاش (۱)

نوشته‌ای که پیش رو دارید، گفتگویی با اسماعیل مهرتاش است به مناسبت پنجاهمین سال جامعه باربد. این مصاحبه از «هفته نامه هنر روزنامه اطلاعات» در روز پنج شنبه ۲۷ آبانماه ۱۳۵۷ پیاده سازی شده است.*

اگر تئاترهای لاله زار نبود شما چه داشتید؟
جامعه باربد، قدیمی‌ ترین مرکز تئاتری موجود ایران همین روزها در تدارک برگزاری جشن پنجاهمین سال فعالیت هنری خویش است. جامعه باربد بازیگران و موسیقی دانان بسیاری تربیت کرده که هر یک سهمی‌ به در پیشبرد فرهنگ ما داشته اند. اسماعیل مهرتاش هنرمند صاحب نام که جامعه بارید را در سال ۱۳۰۵ تأسیس کرد از ۱۵ سالگی به کار بازیگری و نمایش پرداخت سپس به نواختن تار و تعلیم ساز و آواز روی آورد. مهرتاش در خدمت درویش خان تار را مشق کرد. سپس در محضر استاد اسماعیل داود شیرازی و استاد علینقی وزیری آموخته های خود را کمال بخشید با این هنرمند پرارج درباره تئاتر و موسیقی گفتگو کرده ایم.

استاد مهرتاش در پاسخ نخستین پرسش من که تئاتر معاصر را چگونه می‌‌بینی، پرخاشگرانه می‌ گوید: اگر امروز این تئاترهای لاله زاری هم نبودند شما چه داشتید؟ اگر در این سه تئاتر را هم ببندند برای هنر این مملکت چه می‌‌ماند؟ در زمینه موسیقی و تئاتر در این سالها ما پیش نرفته‌ایم بلکه هم زده‌ایم.

این عقب ماندگی اگر چه خاص ایران نیست اما لااقل با ادعاهای هنرمندان ما سازگار نیست گروهی تازه به دوران رسیده با لحنی موهن از تئاتر لاله زاری یاد می‌کنند اما خودشان چه کرده اند؟ به نظر من کاری که شایسته فرهنگ ملتی کهنسال باشد انجام نداده اند.

برخی تالارها را در نظر بگیرید سالی چند ماه تعطیل است در تالار شهر یک شب موزیک فرنگی روبه راه است یک شب رقص هندی دیدار از نمایشنامه های اجرا شده در کارگاه نمایش و دانشگاه هم که عمومی‌ نیست.

سالهاست که نمایشی موفق و مورد توجه مردم صحنه های تئاتر تهران ندیده ام بهتر است اینها به جای تخطئه تئاترهای لاله زاری به کار خود بپردازند و کارنامه خالی خود را ارزیابی کنند.

مشکل کار کجاست؟
مهرتاش از یک طرف امکانات مالی تئاتر به بخش خصوصی فوق العاده ضعیف است از سوی دیگر هنر پیشه های خوب و با قدرت نداریم تمرین مداوم نداریم و در آمد کافی هم… پنجاه سال قبل که جامعه باربد را تشکیل دادم بلیط از بیست تومان بود، هنوز هم بعد از پنجاه سال همان بیست تومان است چون تئاتر خریدارش را از دست داده علتی برای افزایش قیمت بلیط وجود ندارد، در صورتی که آن زمان تدارک یک دکور دو هزار تومان خرج داشت ولی حالا دویست هزار تومان اگر کارگرش پیدا شود. از سویی هنرپیشه‌های ما وقت و فرصت کافی برای تمرین ندارند آنها غالباً شغلی هستند.

*با سپاس از همکاری صبا معصومیان برای پیاده‌سازی و ویرایش این نوشته.