گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

نگرشی به تجدد طلبی در هنر و فرهنگ ایرانِ قرن بیستم (۶)

رامبراند کار کمال الملک*

هنوز هم در آخر قرن ۲۰ در ایران تصور دست اندر کاران هنر های معاصر از دنیای نوین هنر، با «هنر مدرن» تفاوت از زمین تا آسمان دارد چرا که در کتاب کمال الملک که در سال ۱۳۶۲ از طرف موزه هنر های معاصر در آمده است، در وصف هنر او و سفر پنج ساله اش به اروپا (بعد از مرگ ناصرالدین شاه)، چنین نوشته شده است: «این سفر که پنج سال بطول می انجامد کمال الملک را با دنیای نوینی از هنر آشنا نموده و در این مسافرت چشم انداز های وسیعی در برابرش گشوده می شود. موزه های اروپا با میراثهای بی بدیلی که در خود داشت دنیای توصیف ناپذیر را در برابر دیدگان مشتاق او بوجود آورد و دامنه امکانات هنرش را از هر سو وسعت بخشید.

در این مسافرت کمال الملک با دقت و امانت بسیار از روی آثار بزرگان نقاشی اروپا نسخه برداری می کرد. تابلو هایی که در موزه های اروپا از جمله موزه لور پاریس از روی «رمبراند» و غیرساخته است فرقی با اصل ندارد جز اینکه رنگ های آن بمراتب از اصل پاکتر و پخته تر است» (۴)

در معماری و مجسمه سازی (رشته های دیگر هنر های تجسمی) هم نوع متجدد ایرانی آنها به تقلید و «کپی برداری» از آثار کلاسیک و قدیمی فرنگی (از رنسانس تا قرن نوزدهم) محدود و مختص شد. به عنوان مثال نگاه کنید به معماری میدان حسن آباد تهران که در حدود سال ۱۹۰۰ فرنگی یِعنی همزمان با دوران مشروطه و تجدد طلبی ساخته شده و طراحی آن دقیقا برداشتی است از معماری رنسانس ایتالیا قرن ۱۶ (بازیلیکا در شهر ویچنزا طرح از آندرا پالادیو معمار نامی رنسانس ایتالیا در سال ۱۵۵۰ میلادی)

آندره گدار معمار و باستان شناس فرانسوی سی و چند سال بعد به عنوان سرمشق برای معماری ایرانی، موزه ایران باستان را با برداشتی از طرح ایوان مدائن می سازد که آن نیز از هرگونه مدرنیت به دور است و تجددی است بر پایه شناخته های گذشته و تاریخی و در غایت تقلیدی و وارداتی و با توصیه موزیک اتنولوگ های فرنگی (کارشناسان بررسی و شناخت موسیقی اقوام و ملل غیر اروپایی) در مورد حفظ و اشاعه موسیقی به زعم ایشان «سنتی» همراه و همگام است.



پی نوشت

* (کپی از روی اصل) رنگ و روغن ۱۳۱۴ هجری قمری اندازه ۵۴ در۵/۶۳ سانتیمتر/ کتابخانه مجلس

۴- کتاب کمال الملک با کوشش حسین کاشیان، به مناسبت «پنجمین بهار آزادی ملت مسلمان ایران ۱۳۶۲ و چهلمین سالگرد خاموشی استاد.» تهیه شده در وزارت ارشاد اسلامی موزه هنرهای معاصر مقدمه ص ۳. (اینکه کپی از اصل هم «به مراتب پخته تر» و بهتر شده است، نشان از کمالِ سر در گمی دارد.)

خسرو جعفرزاده

خسرو جعفرزاده

متولد ۱۳۲۰ همدان – ۱۳۹۸ وین
موزیکولوگ و معمار
khdjzadeh@gmail.com

۱ نظر

بیشتر بحث شده است