گفتگوی هارمونیک
به دلیل دور بودن استراوینسکی از کشورش روسیه، بحث های زیادی درباره ماهیت روسی او صورت گرفته است. جمعه، بیست و دوم ژانویه ۲۰۱۲، در برنامه ای به نام “استراوینسکی بیرون از روسیه” لئون بتشتاین (Leon Botstein)، ارکستر سمفونیک آمریکا (American Symphony Orchestra) را برای اجرای گلچینی از آثار استراوینسکی رهبری کرد. این آثار به گونه ای انتخاب شده بودند که هم میراث روسی استراوینسکی و هم زیبایی شناسی کشور دومش را به خوبی نشان می داد.
در جریان سخنرانی پیش از کنسرتِ بتشتاین، یکی از حاضران از او پرسید که آیا می توان گفت که موسیقی استراوینسکی التقاطی است؟ بتشتاین در پاسخ گفت که: «این هم رویکردیست که می توان به آثار او در پیش گرفت اما رویکرد دیگر این است که استراوینسکی را هنرمندی در نظر بگیریم که به شکوفایی رسیده است»، هنرمندی که به زمان و مکان پاسخ گفته است.
موزیکولوژیست هایی مانند بریجید کوهن (Bridgid Cohen) بر این باورند که استراوینسکی یک «جهان شهروند مهاجر» (“migrant cosmopolitan”) است که همیشه نمی توان او را در وهله اول با روسیه پیوند داد. بتشتاین درباره تنظیم «سرود قایقرانان ولگا» ی استراویسنکی می گوید «این اثر به شیوه ای کلیشه ای، اما خوب، یک اثر کاملا روسی است.» برنامه جمعه شب با اجرای این اثر با صدای کیت میلر (Keith Miller)، خواننده باس باریتون، آغاز شد.
استراوینسکی در سال ۱۹۱۷ تنظیم کوتاهی بر این شعر محلی روسی نوشت و سپس در دهه بیست قرن ۲۰ آن را برای فئودور شالیاپین (Feodor Chaliapin)، خواننده باس روسی، تنظیم کرد.
استراوینسکی در سال ۱۹۱۲، “Zvezdoliki” را تمام کرد. این اثر با ارکستراسیون ظریف خود، کاری شفاف برای آنسامبل سازی و کر مردانه است که برای شعری از کنستانتین بالمونت، شاعر سمبولیست، تصیف شده است. استراوینسکی که سال ها در فرانسه زندگی می کرد این اثر را به دبوسی پیشکش نمود. در واقع؛ پژواک موسیقی دبوسی را می توان در جای جای این اثر شنید. ناگفته نماند که این اثر به ندرت اجرا شده است. این کانتاتای تجربی که تا سال ۱۹۳۹ اجرا نشده بود یادآور زبان هارمونیک اسکریابین نیز هست.
کیت میلر همراه با آن مک ماهون کوئینترو، خواننده متزو سوپرانو، “Requiem Canticles” را خواند که یکی از دیگر آثار استراوینسکی است که ارکستراسیون شفافی دارد. استراوینسکی این آهنگ و همچنین “Babel” و “Canticum Sacrum” را در لس آنجل ساخت و در نیویورک اجرا کرد (همراه با جان داگلاس تامپسون در نقش راوی تأثیر گذار بابل). در این سه قطعه می توان تأثیر شوئنبرگ و وبرن را مشاهده کرد. استراوینسکی، “Canticum” را به احترام کلیسای سنت مارک در ونیز ساخت و خودش نیز، پس از مرگش در سال ۱۹۷۱، در آن جا به خاک سپرده شد.
گروه کر کالیجت (The Collegiate Chorale) اجرای خوبی را در این برنامه ارائه داد، هرچند گاهی صدای ارکستر گل آلود به نظر می رسید و مثلا می توانست “Mavra” را با انرژی بیشتری اجرا کند. “Mavra” اپرایی تک پرده ای است که در سال ۱۹۲۲ یعنی سالی که استراوینسکی تصمیم گرفت دیگر در روسیه زندگی نکند ساخته شد. از نظر او این اپرا یکی از مهم ترین آثار اوست.
نیکولاس فان (Nicholas Phan)، خواننده تنور و آن-کارولین برد (Anne-Carolyn Bird)، خواننده سوپرانو، با کیفیت بالایی نقش دو عاشق این اپرای سرزنده را بازی کردند.
استراوینسکی این اثر را به چایکوفسکی، گلینکا و پوشکین تقدیم کرد. دورن مایه داستان بر روی آهنگ گوشه دار (angular) و جزِ کورت ویلیان (Kurt Weillian) پیش می رود که اشاره هایی نیز به کاباره روسی و موسیقی پاپ آمریکا دارد.
در پایان بعد از ظهری پر از برنامه های نادر، سرانجام این برنامه نیز با اجرای اثری معروف تر از استراوینسکی یعنی “Symphony of Psalms” پایان یافت. استراوینسکی این اثر چند صدایی و جمع و جور را در سال ۱۹۳۰ و پس از پیوستن به کلیسای ارتدوکس روسی برای جشن پنجاهمین سال تأسیس ارکستر سمفونیک بوستن نوشت.
۱ نظر