مقایسه‌ی روش‌های آموزش ساز عود در موسیقی ترکی (۵)

هنرجویان علاقه‌مند به یادگیری ساز عود، همچنین باید از استعداد بسیار خوبی در شنیدن موسیقی برخوردار باشند؛ زیرا عود سازی ملودیک ا‌ست و هنرجو باید صبور و سخت‌کوش باشد و از استادی آموزش ببیند که پیش‌تر در مدرسه‌ی موسیقی سنتی تعلیم دیده باشد. این موارد، جزء مؤلفه‌های مطلوب آموزش عود هستند و بدون رعایت آن‌ها، ممکن است پیروی از یک روش، بی‌فایده باشد.

۳.۱ روش آموزش عودنوازی علی صلاحی بیگ

در تاریخ موسیقی ترک، اولین روش آموزش عود را علی صلاحی بیگ عودنواز در سال ۱۳۲۸ هجری قمری (۱۹۱۰ میلادی) با عنوان «یادگیری روش نواختن عود بدون مربی» منتشر کرد. این روش در سال ۱۳۴۲ دوباره با افزودن مطالعات بیشتر و با عنوان جدید «مربی عود و ضمائم همراه» منتشر شد (Targan,1995:1). در این روش ابتدا ساز عود بطور مختصر معرفی و سپس چگونگی در دست‌گرفتن ساز، فنون مضراب، تمرین‌های دست باز و درس‌هایی درباره‌ی پوزیسیون ارائه شده‌بود.

۳.۲ روش آموزش عودنوازی قدری شنچالار

قدری شنچالار پس از ذکر تاریخچه‌ی کوتاهی از موسیقی ترک، هدف اصلی خود را از آموزش عود در هنرستان‌ها و رادیوها، آموزش به جوانان علاقه‌مند به نواختن ساز عود و پرورش و تبدیل آنان به نوازندگانی ماهر بیان می‌کند. قدری شنچالار هنگام تهیه‌ی این روش از نغمه‌نگاری‌های برخی از هنرجویان شریف محی‌الدین تارگان مانند جمیل بشیر، علی صلاحی، فخری کوپوز و سعدالدین آرِل بهره برد. متد او شامل سه بخش است: فصل اول به پیشینه‌ی کوتاهی از عود اختصاص یافته‌است.

در فصل دوم تأثیر ساز عود بر انسان، برخی افسانه‌ها درباره‌ی این ساز و اطلاعاتی درباره‌ی ساخت آن ارائه شده‌است. فصل سوم به جزئیاتی درباره‌ی گام‌ها اختصاص یافته و در پایان این فصل نغمه‌نگاری چند پیشرو، ساز سماعی، شرقی و تقسیم برای عود آمده‌‌است. همچنین در سه بخش این کتاب، مجموعاً ۵۰ اتود گنجانده شده است که تمرین‌هایی برای نواختن دست باز، انگشت‌گذاری و تمرین مقام‌ها هستند(Sencalar,1978).

۳.۳ روش آموزش عودنوازی شریف محی‌الدین تارگان

این روش را ذکی ایلماز از ترکیب نسخه‌های خطی نغمه‌نگاری‌های شریف محی‌الدین تارگان گردآوری کرده که بین سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۷۵ هجری (۱۹۱۹ تا ۱۹۵۶ میلادی) تألیف شده است. این کتاب سه فصل دارد: در فصل اول و دوم اطلاعاتی درباره‌ی آموزش عود و اتودها و در فصل سوم اطلاعاتی در خصوص سبک نوازندگی تارگان و شیوه‌ی آهنگسازی‌های او آمده است. در فصل اول این کتاب، سیم‌ها، پوزیسیون‌ها و انواع مضراب و اتودهای مربوط به این موضوعات بیان شده‌است.

از آنجا که تارگان در نوازندگی ویولن‌سل نیز استاد بود و اطلاعات بسیار خوبی در عرصه‌ی موسیقی غربی داشت، در فصل سوم کتاب، تلاش شده است با ارائه‌ی آهنگ‌های تارگان، سبک نوازندگی‌ او که نزدیک به موسیقی غربی‌ است، آموزش داده ‌شود.(Targan,1995).

۳.۴ روش آموزش عودنوازی جینوچِن تانریکُرور

این روش منتشر نشده‌است اما هنرجویان تانریکرور نسخه‌های دست‌نوشته‌ی او را رونوشت و پخش کرده‌اند. این مجموعه شامل۱۹۰ اتود است. قطعه‌های ۱ تا ۶۰ اتودهایی در خصوص کار بر روی سیم‌هاست، قطعات ۶۱ تا ۱۹۰ نیز شامل مقامات و نیز گستره‌های صوتی دیگری است که نواختن‌شان دشوار است. تانریکرور برخی علامات مربوط به شیوه‌ی خود را نیز توضیح داده ‌است. برای نمونه s یعنی انگشت باید در موقعیت ثابتی قرار گیرد و k به معنی آن است که نوتی در یک منطقه‌‌ی صوتی متفاوت، باید بدون بلند کردن انگشت حفظ شود. اعداد پوزیسیون با اعداد رومی نشان داده شده‌اند که در ابتدای گام نوشته می‌شوند (Tanrikorur، روش منتشر نشده‌ی آموزش عود).