اما اینطور به نظر می رسد که آدمها توانایی ادراک خود در پردازش حجم، تصویر یا ملودی را اشتباهن به کیفیت ادراک خود نسبت میدهند نه به تجربیات قبلیشان؛ و به جای این ایده که «من قبلاً آن مثلث را دیده ام و به همین دلیل من آن را می شناسم» اینگونه فکر میکنند که: «من این مثلث را میشناسم زیرا من موجودی هوشمندم». این تاثیر در گوش دادن به موسیقی هم مصداق پیدا میکند. اما شواهدی به دست آمدهاست که نشان میدهد «اثر مواجهه مکرر» در مورد موسیقی تاثیر بیشتری بر شیوه ادراک ما دارد. برای شروع چنین پژوهشی نمونههای زیادی وجود دارد. فرهنگهای مردم سراسر جهان، موسیقی تکراری تولید میکنند و در ضمن تکرار در دل هر قطعه موسیقی نیز عاملی مهم برای فرایند آفرینش است. موسیقیهای آوازی اغلب در رسانهها بارها و بارها پخش می شود و مردم بارها به این آهنگ های تکراری گوش می دهند.»
دیوید هورون (۳) موسیقیدان دانشگاه ایالتی اوهایو تخمین میزند که بیش از ۹۰ درصد زمانی که مردم به موسیقی گوش میدهند در واقع چیزهایی را میشنوند که قبلا هم شنیدهاند. شمارشگر پخش در سایت «آی تیونز» نشان میدهد که ما اغلب به آهنگهای مورد علاقهمان (یعنی آنهایی که پیش از این شنیدهایم) گوش میدهیم؛ و اگر این شواهد کافی نیست، آهنگهایی را در نظر بگیرید که گاهی در سرمان گیر میکنند و بارها و بارها در ذهنمان تکرار میشوند. به طور خلاصه، تکرار یک ویژگی بسیار رایج در موسیقی واقعی و ذهنی است.
در حقیقت تکرار چنان قدرتمندانه با موسیقی در ارتباط است که کاربرد آن می تواند مواد ظاهرن غیر موسیقیایی را به صورت چشمگیری به آهنگ تبدیل کند. دیانا دویچ (۴) روانشناس دانشگاه سن دیگو در کالیفرنیا نمونه ای قدرتمند از توهم «گفتار-آهنگ» (speech-to-song illusion) را کشف کرد. این توهم با تکرار بی وقفه یک جمله معمولی بیان میشود اما آنچه شما در نهایت میشنوید برخی اوقات کاملا عجیب به گوش میرسند. گویی کلمات معنای خود را از دست میدهند. در مرحله بعد بخش کوچکی از این جمله (مثلا فقط چند کلمه از آن) چندین بار تکرار می شود. سرانجام نتیجه کار به عنوان یک زبان جدید گفتاری درمیآید که قصد ندارد معنای خاصی را بازگوید. زمانی که شنونده به عبارتی که در حال تکرار است، میرسد ادراک او که تا قبل از تکرار، متن شنیده شده را گفتارتشخیص دادهبود، تغییر میکند و آنچه میشنود را موسیقی تشخیص میدهد. توهم گفتار به صدا، توسط دیانا دویچ، کشف شد. برای تجربه این توهم، از لینکهایی که در زیر آمده است دو ترک ضبط شده را به پشت سر هم گوش کنید.
اینجا نمونه صوتی اول را
بشنوید.
اینجا نمونه صوتی دوم را
بشنوید. (۵)
پی نوشت
۳- دیوید هورون (David Huron) استاد برجسته هنر و علوم انسانی کانادا در دانشگاه ایالتی اوهایو است. او هم در دانشکده موسیقی و هم در مرکز علوم شناختی و مغز فعالیت میکند. تدریس و کتابهای وی بر روانشناسی موسیقی و شناخت موسیقی متمرکز است. در سال ۲۰۱۷، هورون جایزه انجمن درک موسیقی و دستیابی به شناخت را دریافت کرد.
۴- دیانا دویچ (Diana Deutsch) دیانا دویچ استاد روانشناسی در دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو است. وی به دلیل پژوهشهایش روی توهمات موسیقی و پارادوکس هایی که کشف کرده است در سطح بین المللی شهرت دارد. این توهمات شامل توهم اکتاو، توهم گام، توهم گلیساندو، پارادوکس تریتون و توهم گفتار به آهنگ می شود.
۵- این جمله تکرار می شود: «گاهی اوقات خیلی عجیب رفتار می کنند.» (sometimes behave so strangely)
۱ نظر