گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

ریتم در موسیقی جز – قسمت چهارم

Dynamics
در بحث جمله بندی موسیقی جز پس از “Articulation” به دینامیک اجرا می رسیم. هر چند دینامیک
اجرا می تواند خود به نوعی از نکات فرعی “Articulation” به حساب آید اما به دلیل
اهمیت بطور جداگانه به آن می پردازیم. بطور ساده دینامیک اجرا به این معنی است که
نوازنده کدام یک از نتها یا قسمتهای ملودی را با صدار بلند و یا ضربه اجرا کند و
کدام قسمت ها را با آرامش و با صدای کم اجرا کند.

نت ها یا قسمتهایی از موسیقی که در جز به حالت نجوا و آرام
اجرا شوند با اصطلاحاتی نظیر روح (Ghost) یا کم یا بی صدا (Muffled) مشخص می کنند.

باید دقت کرد که بالا و پایین شدن شدت اجرای نتها در موسیقی جز
احساس خاصی را در موسیقی ایجاد می کند که بطور مستقیم روی ریتم و “Groove” حاصل از یک
قطعه جز تاثیر می گذارد. تفاوت دینامیک موسیقی در جز با موسیقی سبک کلاسیک در
آن است که دینامیک جز را نوازنده به هنگام اجرا با سلیقه و احساس خود اعمال می کند
حال آنکه در موسیقی کلاسیک دینامیک از طرف آهنگساز به نوازنده القا می شود.

نوازنده ممکن است در موقعیت های مختلف از الگوهای دینامیک متفاوتی در اجرا استفاده کند

Audio File Oscar Peterson
& Stéphane Grappelli , Walkin’ My Baby Back Home

تاخیر در
اجرای نت ها

اما یکی دیگر از مهمترین پارامترهایی که حس جز را در یک قطعه
بوجود می آورد فاصله ای است که نوازنده در اجرای ضرب قوی و ضعیف (down & up
beats) میزان بطور حسی ایجاد می کند.

برای درک بهتر، بخاطر بیاورید که
گفتیم نوازنده جز احتمالآ دو نت چنگ را معمولآ بصورت یک نت چنگ نقطه دار و یک نت
دولا چنگ و یا به حالت دو نت چنگ تریوله متصل و یک نت چنگ تریوله تنها اجرا می کند
و طبیعی است که در بسیاری موارد ارزش نتها را ممکن است بینا بین این دو حالت در نظر
بگیرد.

در هر صورت معمولآ نت اولی که بعنوان چنگ اجرا می شود دارای کشش
زمانی بیشتر است، چنگ نقطه دار یا دو تریوله چنگ متصل. با توجه به این موضوع اغلب
نوازندگان جز در اجرای این نت (چه در ضرب قوی باشد چه ضعیف) تاخیر ایجاد می کنند.
بگونه ای که مثلآ دو نوازنده درامز ممکن است در ایجاد تاخیر در اجرای نت های چنگ
کاملآ متفاوت با یکدیگر عمل کنند.

در یک مثال حتی واضح ممکن است یک
نوازنده در صورتی که تشخیص دهد ارزش نت چنگ اول را کمتر از نت دوم اجرا کند.

ایجاد تاخیر و حتی تغییر در اجرای نت ها

“Nuance”
نوانس در اجرا کاملآ به فیزیک ساز و مهارت نوازنده در
استفاده از امکانات ساز بستگی دارد. احساس و شخصیت نوازنده و توانایی او در استفاده
از ساز بطور مستقیم تاثیر زیادی در بوجود آوردن موسیقی از ساز دارد. دقیقآ همانند
آنکه یک هنرپیشه سینما یا تئاتر چگونه از عضلات صورت خود برای ایجاد حس ناراحتی و
یا شادی استفاده کند.

بعنوان مثال یک نوازنده سکسیفون ممکن است برای اجرای
یک نت از بالا با حرکت گلیساندو به آن برسد و دیگری ممکن است از پایین. مثال دیگر
احساس متفاوتی است که دو نوازنده متفاوت پیانو مانند کیت جرت (Keith Jarrett) و یا
چیک کورئا (Chick Corea) در اجرای نتها زینت دارند. هر یک از این نوع اجراها احساس
خاصی را در موسیقی پدید می آورند که توسط آن گونه های متفاوت “Groove” جز حاصل می
شود.

کاوه رهنما

کاوه رهنما

متولد ۱۳۴۶ تهران
لیسانس الکترونیک
نوازنده پیانو، پژوهشگر موسیقی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است