علیرضا میرعلی نقی
گردد از جان، مرد موسیقی‌شناس
لحنِ موسیقی خلقت را سپاس (عطار)
«و علمِ رگ که علمِ نبض خوانند، علم حالِ روح است… و بیشتر دلیلِ بودنِ نبض بر حالِ دل است. زیرا که دل جایگاه روح است…».
رگ‌شناسی، تصنیف حکیم بزرگ ایرانی شیخ‌الر‌ئیس ابوعلی حسین‌بن‌عبدالله معروف به ابن‌سینا. تصحیح و مقابله از سید‌محمد الحسینی المشکوه.
تهران، چاپخانه آفتاب، فروردین ۱۳۱۷، ش + ۲۹ صفحه.
موسیقی‌درمانی (میوزیک‌تراپی) مقوله‌ای است اصطلاحاً «بینا ـ رشته‌ای»،از علوم نسبتاً جدید با ریشه‌های قدیمی. جدید است از این بابت که شاید هنوز بیش از چند دهه از طرح و بررسی و تدوین مبانی اولیه آن در چهارچوب یک سیستم علمی نمی‌گذرد. در عین حال، ریشه‌های بسیار قدیمی دارد زیرا می‌توان هنوز در قبایل بدوی آفریقا، مراسم سرخ‌پوستان، و همین‌طور جنوب ایران (تا یک دو دهه قبل که مراسم «زار» به سرپرستی «بابا»های اصیل این مراسم برگزار می‌شد) و بالاخص در بقایای تمدنهای قدیمی و استفاده از موسیقی در مراسم آئینی، نشانه‌های آن را جست‌وجو کرد. بشر از دیرباز به تأثیر جادویی موسیقی بر ژرفای روان ناخودآگاه پی برده و ارتباط بین تن و روان را از طریق تجربه مستقیم دریافته است.
«موزیک‌تراپی» در ایران قبل از انقلاب، به طور نظری، آن هم در سطحی بسیار محدود، مطرح بود و بعد از انقلاب، تقریباً از سالهای ۱۳۶۶ ـ ۱۳۶۷ به بعد، دوباره مطرح شد و در این زمینه مقالات و کتابهایی و در سال ۱۳۸۱ توسط مرکز موسیقی حوزه هنری با همکاری انجمن موسیقی درمانی آلبوم ۱۲تایی صوتی به چاپ رسیده که اگرچه برای شناخت مباحث کلی این رشته سودمند است، لیک، گذشته از ارزش تخصصی و علمی آن، در کاربردهای عملی و فراگیر آن، هنوز جای بحث بسیار است، نتوانسته است، مطابق نیازهای جامعه پیچیده و متنوع ایران امروز، مصادیق کاربردی ـ علمی دقیق و تعمیم‌یافته و مستقیمی پیدا کند. مضافاً اینکه در بسیاری از این آثار قلمی، به موسیقی ایرانی کمابیش بی‌اعتنایی شده و گاه به دیده تحقیر در آن نگریسته‌اند.
بدون اینکه حداقل جایی برای تعدیل های احتمالی حرف های خود در آینده، در نظر بگیرند! موسیقی درمانی در ایران، با عنایت به موسیقی های ایرانی، مقوله‌ای است که شاید هنوز عینیت نیافته و لازمه رشد ضریب اطمینان به دستاوردهای آن، سالها کار لابراتواری دقیق و مستمر بر موسیقی و روان‌درمانی و بررسی ارتباط علمی این دو است.
طبق فهرستی که در سایتهای مربوط به این رشته قابل دسترسی است، مجموعه مقالات نوشته شده درباره موسیقی درمانی در جهان پیشرفته، از سال ۱۹۸۵ تا ۲۰۰۳، بیش از صدها عنوان است و تازه اینها مقالاتی هستند که واجد صلاحیت علمی شناخته شده و برای خواندن توصیه می‌شوند. حساب مقالات سرگرم‌کننده سایر نشریات که حکایت دیگری است. مقالات این فهرست، بیشتر به زبان انگلیسی است و زبانهایی چون فرانسه و آلمانی و اسپانیایی در اقلیت هستند.
رشد روزافزون این مقالات شاهدی هستند بر توجه به شاخه‌هایی از علم، که تا چهل سال پیش هیچ‌کس تصور مطرح شدن آن را هم نمی‌کرد.
۱ نظر