چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه دوم (II)

پنج شنبه ۷ اسفند ۱۳۹۳

، توسط: محمدرضا آزاده فر

از این نویسنده بخوانید:

• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه دهم (II)
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه دهم (I)
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه نهم (II)
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه نهم (I)
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه هشتم
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه هفتم
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه ششم
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه پنجم (III)
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه پنجم (II)
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه پنجم (I)
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه چهارم
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه سوم (II)
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه سوم (I)
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه دوم (II)
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه دوم (I)
• چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه اول

کارل اشتومف

در این شماره، قسمت دوم از جلسه دوم کلاسهای مبانی اتنوموزیکولوژی را می خوانید؛ پیاده سازی و ویرایش این نوشته را نسیم احمدیان نوازنده و اتنوموزیکولوگ انجام داده است.

مکاتب اتنوموزیکولوژی
مکتب برلین
به دلیل اهمیت دستگاه‌های ضبط صدا در رشتۀ اتنوموزیکولوژی، اولین مکاتب مرتبط به این رشته احتمالاً تحت تأثیر همین پدیده شکل گرفت. «آرشیو فونوگرام» در برلین مهمترین آرشیو اروپا است که در سال ۱۹۰۰ توسط کارل اشتومف و اوتو آبراهام (Otto Abraham) راه‌اندازی شد و مکتب اتنوموزیکولوژی برلین به نوعی تحت تأثیر تأسیس این آرشیو شکل گرفت. اتنوموزیکولوژیست‌های مکتب برلین بیشتر به تجزیه وتحلیل ساختاری موسیقی‌ها می‌پردازند تا اتنوگرافی فرهنگی که می‌تواند به دلیل سابقۀ طولانی رشتۀ موزیکولوژی در آلمان و اتریش و هم‌چنین وجود آرشیو فونوگرام که محقق را به بهره‌برداری از آثار ضبط شده برای تحقیق سوق می‌داد، باشد.

چهره های اثر گذار در مکتب برلین عبارتند از:
• کارل اشتومف (Carl Stumpf)
• اوتو آبراهام (Otto Abraham)
• کورت زاکس (Curt Sachs)
• هورن‌باستل (E.M. von Hornbostel)
پس از جنگ جهانی دوم، مکتب برلین توسط ماریوس اشنایدر (Marius Karl Alfons Schneider) در کلن احیا گردید و از این رو به نام «مکتب موسیقی‌شناسی کُلن» شناخته شده است.

ماریوس اشنایدر

مکتب آمریکا

نمونۀ آرشیو فونوگرام بعدها (به سال ۱۹۴۸) توسط جرج هرزوگ (که قبلاً دستیار آرشیو برلین بود) در آمریکا پایه‌گذاری شد که به محققین این کشور خدمات زیادی کرد.

با به قدرت رسیدن نازی‌ها در آلمان، اهالی مکتب موسیقی‌شناسی تطبیقی برلین از کار برکنار شدند و بسیاری از آن ها آلمان و اتریش را ترک نموده و به آمریکا مهاجرت کردند که این زمان نقطه عطفی در تاریخ اتنوموزیکولوژی محسوب می‌شود.

جرج هرزوگ

از دهۀ ۱۹۶۰ تحقیق میدانی و کار اتنوگرافی در اولویت اول اتنوموزیکولوژیست‌ها قرار گرفت و تئوری‌های مردم‌شناسی به خدمت آن‌چه اتنوموزیکولوژی که تا پیش از آن موسیقی‌شناسی تطبیقی خوانده می‌شد درآمد. در آمریکا سنت موسیقی‌شناسی تطبیقی و سنت مردم‌شناسی با یکدیگر ترکیب شده و جریان‌های تازه‌ای در این علم شکل گرفت که به مکتب آمریکایی معروف است. مشخصۀ پیروان مکتب آمریکا، زندگی محقق در محل تحقیق، ارتباط مستقیم و چهره به چهرۀ او با نوازندگان محلی و فراگیری نوع زندگی به همراه نوازندگی، خوانندگی و رقص است.

منتل هود، پایه‌گذار
مدرسۀ اتنوموزیکولوژی در دانشگاه
کالیفرنیا در سال ۱۹۶۰

برخی چهره های اثرگذار مکتب آمریکا عبارتند از:
• آلیس فلچر (Alice Cunningham Fletcher)
• فرانسیس دنزمور (Frances Densmore)
• فرانس بُئاس (Franz Boas)
• هلن رابرتز (Helen Heffron Roberts)
• جورج هرزوگ (George Herzog)
• آلن مریام (Alan P. Merriam)
• منتل هود (Mantle Hood)

مکتب بریتانیا
در مقابل دو مکتب برلین و آمریکا، می توان گفت که مکتب بریتانیا میانه‌رو است. پدر اتنوموزیکولوژی بریتانیا الکساندر جان الیس (Alexander John Ellis 1814–۱۸۹۰) و مهمترین اندیشۀ اثرگذار وی در مورد تفاوت اکوستیک و طبیعت موسیقی است:
«پدیده‌های اکوستیکی بهتر است توسط فیزیک‌دانان مورد مطالعه قرار گیرد تا موسیقی‌شناسان، چراکه افرادی که در فرهنگ شنیداری خاصی با نظام صوتی خاص خود زندگی کرده‌اند اصوات آشنای فرهنگ خود را “طبیعی” قلمداد می‌کنند» (الیس ۱۸۸۵).

یکی دیگر از تفاوتهای اولیه بین مکتب آمریکایی و بریتانیایی موضوع «اصالت» است. در زمینۀ جمعآوری اطلاعات، پژوهشگران آمریکایی حتی آوازهای متأخر را نیز به‌راحتی می‌پذیرند اما بریتانیایی‌ها به دنبال آوازهای قدیمی‌تر به عنوان «آثار با اصالت» هستند.

کتاب «بشر چگونه موسیقایی است؟»
نوشتۀ جان بلکینگ

از دیگر ویژگی‌های مکتب بریتانیا، می‌توان به دخیل کردن موضوعات جامعه‌شناختی به مطالعات اتنوموزیکولوژی تحت تأثیر مستقیم اندیشه های جان بلکینگ اشاره کرد. بلکینگ موسیقی را «اصوات سازمان یافتۀ انسانی» می‌داند.

برخی چهره‌های اثرگذار مکتب بریتانیا عبارتند از:
• الکساندر جان الیس (Alexander John Ellis)
• جان بلکینگ John Blacking)
• پیتر کوک (Peter Cooke)

با وجود همۀ دیدگاه‌ها، تیموتی رایس در زمینۀ آغاز کار اتنوموزیکولوژی، دو دانشمند ایرانی یعنی ابوالفرج اصفهانی صاحبِ الاغانی و ابونصر فارابی صاحب موسیقی‌الکبیر را جزو اولین نویسندگان جدّی این حوزه می‌داند. آثار این دانشمندان بعدها در دست ابن سینا، صفی‌الدین ارموی، قطب‌الدین شیرازی و عبدالقادر مراغی تکوین و تکمیل شد.

در این رابطه بخوانید

ارسال دیدگاه

بررسی ساختار دستگاه شور در ردیف میرزاعبدالله» (II)

نکته‌ی دیگر اینکه ردیف به رغم انجماد در دهه‌های اخیر و تبدیل شدن از یک کارگان مدل به یک کارگان ثابت، کماکان به عنوان تنها مجموعه‌ی منسجمی که بخش اعظمی از محتوای مدال موسیقی کلاسیک ایران را در خود جای داده، کارکرد آموزشی نیز یافته است و در مسیر آموزش آن مطلوب است هنرجویان، به طور عینی منطق فرمال آن را درک کنند. منطقی که به زعم نگارنده و به اعتبار مواجهه‌ی ‌متعدد با این مسأله در کلاس‌های مختلف موسیقی، در ردیف‌های سازی دستگاه مهمی چون شور شفاف نیست و در خصوص آن، ساختار منسجمی در ذهن هنرجویان شکل نمی‌گیرد. نوشته‌ی حاضر سعی بر حل این مسأله دارد.

«داستان وست ساید» با همراهی نوازندگان ایرانی اجرا شد

هنرآموزان موسسه “Bridge of Art” (پل هنر) که از از ۲۴ اگوست وارد کشور اتریش و استان فورالبرگ شده بودند، با رهبری ایوو وارنیتش (رهبر و نوازنده کلارینت اتریشی و مدیر مدرسه موسیقی درنبیرن) آثاری از موسیقی کلاسیک از جمله اثر مشهور لئونارد برنشتاین به نام «داستان وست ساید» را اجرا کردند. در کنار این گروه، هنرجویان دیگری به آموزش نزد استادان کنسرواتوار دولتی فورارل برگ پرداختند.

آخرین ارسال‌ها

از روزهای گذشته…

برنامه های ۲۸ و ۳۱ خرداد در فرهنگسرای ارسباران

فرهنگسرای ارسباران در تاریخ ۲۸ و ۳۱ خرداد، دو نشست انتقادی را برگزار می کند که اولی با عنوان “نگاهبان شعله یا پاسدار خاکستر؟” به سخنرانی محمدجمال سماواتی، موسیقیدان و منتقد موسیقی و دیگری، هفتمین جلسه از سلسله نشست‌های «گفتمان ضرب اصول» با موضوع «نقد و بررسی عملکرد دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» است.

موسیقی نزد ایرانیان در ۱۸۸۵ میلادی (VII)

در سال ۱۸۷۳ ساختن یک قطعه سرود ملی به هموطن ما مسیو لومر تکلیف می شود. این سرود جالب و همچنین مارش تاجگذاری توسط لومر ساخته می شود و بوسیله مؤسسه انتشاراتی شودن (۱۶) {یا شودنس} واقع در کوچه سنت انوره (۱۷) پاریس به طبع میرسد و هزینه سنگین چاپ آن از طرف دولت ایران پرداخت می گردد.

همگون و ناهمگون (I)

متن حاضر پژوهشی است درباره موسیقی خانه‌های قالیبافی ایران که در آن به شهر کرمان، به سبب پیشینه و اعتبار بیشتری که در این بخش در میان همه شهرهای ایران داشته است و نیز به‌عنوان مرکز ثقل و قلب قالیباقی ایران توجه ویژه‌ای شده است.

جذابیت انکار شده

کودکان عاشق داستانند. بیشتر آنها از آواز خواندن هم لذت می برند: پس می توان گفت اپرا رسانه طبیعی آنهاست. اما، مسلما، هیچ اپرایی برای آنها نوشته نشده است. هیچ یک از کودکانی که با داستان های «پری دریایی» و «دیو ودلبر» بزرگ می شوند، با پرنسس های آواز خوان مشکلی ندارند و اپرا بر پایه همین افسانه ها نوشته می شود. سالهاست که من راه های خارج کردن اپرا از زیر سلطه بزرگسالان را توضیح داده ام که این تجربه به خلق چند اپرا هم منتهی شد که مخاطبان آن تنها کودکان بودند. هر کدام از این اپراها یک تجربه بود و هر تجربه بیشتر به من و همکارم آلاسدر میدلتن می آموخت که شنوندگان خردسال ما چگونه به داستان هایی که با آواز بیان می شوند واکنش نشان می دهند.

رپرتوار جز و کلاسیک در کنسرت کر شهر تهران

گروه کر شهر تهران در روزهای ۱۷ و ۱۸ آبان ۱۳۹۰، ساعت ۲۰، در سالن رودکی به اجرای کنسرت می پردازد. در این کنسرت که به رهبری مهدی قاسمی انجام می شود، منتخبی از رکوییم های موتسارت و فوره و همچنین قطعات کلاسیک Jazz به اجرا گذاشته می شود. این دومین بار است که گروه کر شهر تهران در رپرتوار خود از قطعات جز استفاده میکند.

ریچارد رایت؛ از اعضای پینک فلوید در ۶۵ سالگی درگذشت

داگ رایت سخنگوی پینک فلوید (که نسبتی با هنرمند ندارد) اعلام کرد: “ریک رایت بعد از مبارزه با سرطان در خانه اش در انگلستان درگذشت. خانواده او از شرح جزییات بیشتر درباره مرگش خودداری کرده اند.”

کوارتت متزو به روی صحنه می رود

کنسرت کوارتت متزو در تاریخ ۱۱ شهریور ماه در آمفی تئاتر آموزشگاه موسیقی نوای شهر آشوب برگزار می شود. این کنسرت سومین کنسرت این گروه می باشد که با حمایت آموزشگاه موسیقی نوای شهرآشوب در دو بخش به اجرا در می آید.

هستی و شناخت در منظر هنر (III)

در جایی دیگر می گوید: آب کم جو، تشنگی آور به دست”. عقل هستی حضوری بی کران از قدرت می آفریند که ما صفات حاصل از آن را همان صفات خداوند تعریف می کنیم یعنی این خداوند است که صاحب عقل اول است. او در تمامی قلمرو هستی به همین دلیل حضور دارد و حضورش را به صورت ظهور گوهر عشق در ما آشکار می سازد.

گفتگو با تیبو (VII)

کرایسلر که استعداد زیادی در پیاده کردن نت ها داشت تنظیم های شگفت انگیزی را انجام داده است. همچنین تیوادار ناچز (Tivadar Nachèz) و آرتور هارتمن آثار خوبی را تنظیم کرده اند. این آثار همراه با کارهای کوتاه تر ویوتام و وینیاوسکی، مثل Ballade et Polonaise از ویوتام، آثار خوبی برای اجرا هستند؛ هرچند پیوریست های موسیقی (musical purists) ممکن است این اثر را تأیید نکنند. به نظر من Polonaise در سطح آثار شوپن است یا مثلا از نظر ویرتوز بودن Gypsy Airs از سارازات را در در نظر بگیرید که با هر کدام از راپسودی های لیست برابرند.

سعیدی: همیشه با ساز همسرم می نوازم

همیشه یادشان می‌کنم، همیشه… در حقیقت می‌توانم بگویم که یکی از اساتیدی بودند که در زندگی هنری من خیلی مؤثر بودند هم ایشان هم استاد دکتر صفوت و البته استاد مفتاح هم که جای خودشان را دارند چون سبک مضراب زدن را در حقیقت ایشان به من یاد دادند و اگر ایشان نبودند، خب من نمی‌توانستم به اینجا برسم. هرچند تکنیک‌های ایشان با چیزی که امروز من اجرا می کنم فرق دارد چون من دیدم کارم یک جور دیگر است، تکنیک را عوض کردم و فرم کار را عوض کردم. حالا ان‌شاءالله این سی دی هزار گیسو که به بازار بیاید تمام این تغییرها و تمام این تفاوت‌ها را شما می‌توانید حس بکنید.