آروین صداقت کیش
خودارجاعی
آلبوم «رقصهای فانتزی و سوئیت آرارات» همچون بسیاری از دیگر آثار منتشرشدهی لوریس چکناوریان در یکی دو دههی گذشته (به ویژه آنها که در این دوره ساخته شده یا فرم نهایی خود را یافتهاند) پرده از رابطهی او با تاریخ زیستهی خود برمیدارد. قطعات او اغلب سرگذشتهای دور و دراز دارند، در تاریخ فعالیت آهنگسازیاش بارها چهره گرداندهاند و به کسوت و شکلهای گوناگون ظاهر شدهاند.
تکمیل برخی از آثار او، چنان که خود میگوید چند دههای به درازا کشیده است. بخشهای مختلف چنین قطعاتی در مدت تطور در قالب خردهمتنها یا مصالح باقیمانده از فرآیند معماری بزرگتری بارها به شکلهای مستقل و غیرمستقل مورد استفاده قرار گرفته یا سر راهِ زادنشان بر قطعات همزمانشان تاثیر گذاشتهاند.
قطعات او اگر همه را در پازلی تاریخی بچینیم مملو است از ارجاع به خود. این ادراک آهنگساز است از تاریخچهی خودش. در فرآیند آفرینش مدام به سراغ خود بازمیگردد و زمان از سر گذراندهاش را دوباره و دوباره بلکه هزارباره به کار میزند. در این راه ابایی نیست از آن که همچون بسیاری آهنگسازان ملودیای، ریتمی، یا عنصر دیگری (نه کلیت زبان موسیقایی که نماد انفراد آهنگساز است) را دستمایهی کارهای بعدی کند و حتا از این نیز که مستقیما بخشهایی از آثار پیشیناش را زیر سایهی نامی دیگر و در جریان آفرینش اثری دیگر به کار گیرد.
او با این کار خودش را از دل تاریخ فرامیخواند. لاجرم مرزهای تاریخ به مفهوم توالی سادهی عددهای زمان برای او معنایی بههمبافته پیدا میکند. برخی آثار که امروزیاند ناگهان قدمتی بیش از اخلافشان پیدا میکنند و برعکس. تاریخ اینجا خطی نیست. حتا دایرهای هم نیست. پر است از منحنیهای بستهای که گویی روی تنهی خطی مرکزی رشد کردهاند و هر بار مسیر را عوض میکنند و بازمان میگردانند به جایی در زمانی دیگر.
هر دو مجموعهی آلبوم حاضر همچون نشانِ این ویژگی کار چکناوریان است. حتا نیمنگاهی به دفترچهی مختصر سیدی یادآوری میکند که چگونه قطعهای (رقصها) در طول ربع قرن چنین سرگذشت پر پیچوخمی را از سر گذرانده و به چه رنگآمیزیهای مختلفی تن داده است. و همچنین بسی نشانهها در محتوای موسیقیاش اگر با مجموع آثار آشنا باشیم.
***
گفتگوی هارمونیک
«مجموعه برگزیده آثار لوریس چکناواریان» که توسط موسسه فرهنگی هنری «راد نو اندیش» به مدیریت بردیا صدرنوری توسط موسسه «ایران گام» در سال ۱۳۹۷ در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است. پیش از این مجموعه آثار لوریس چکناواریان به همت انتشارات آوای باربد به بازار عرضه شده بود.
۱ نظر