آروین صداقت کیش
از مجموعه‌ی آثار لوریس چکناوریان آن آلبومی که «سوییت پردیس و پریسای ۱ و ۲»، «اشتراوسیانا»، «سوییت آوازهای عاشقانه» و «نوستالژیا برای پیانو و ارکستر» را در خود گردآورده احتمالا پاپیولارترین یا مردمپسندترین اثر منتشرشد‌ه‌ی آهنگساز است. مردمپسند یا پاپیولار نه به این معنی که خواه در زمان انتشار و خواه امروز به دلایلی اقبال عمومی شنوندگان را نصیب خود کرده (مثل «رستم و سهراب» در آغاز) یا بسیار در رپرتوار اجرای ارکسترها با سلیقه‌ی کلاسیک سبُک قرار گرفته باشد، (اگر هم روزگاری بعضی از این آثار مثل پردیس و پریسا چنین وضعیتی داشته -که بسیار بعید به نظر می‌رسد- ما از آن بی‌خبریم) بلکه پاپیولار یا مردمپسند به معنی نزدیک شدن به مجموع عوامل موسیقایی (مثل ریتم و ملودی و …) موسیقی مردمپسند یا برداشت از آنها است.
چکناوریان آهنگسازی است که در آثار دیگرش هم به سراغ ترانه‌های مردمی رفته است (عمده ترانه‌های ارمنی) اما این بار چیزی بیش از اینها است. اگر هیچ قسمتی دیگری از چیدمان این آلبوم توجه شنونده را جلب نکند حتما هنگامی که در سوییت شماره ۲ به «رقص پرندگان» می‌رسد و واریاسیون ساده‌ای از ترانه‌ی «تولدت مبارک» انوشیروان روحانی را می‌شنود متوجه این پاپیولار بودن می‌شود (فعلا می‌توان از سرگذشت اپرای کودکانه‌ای که سوییت‌ها از آن گرفته شده و الزاماتش چشم پوشید).
کمی بازگشت به عقب و به یادآوردن ملودی چهارمضراب-مانند ابتدای «رقص جشن» و کمی بعد ملودی پیزیکاتوی «رقص گل‌ها» این وضعیت را روشن‌تر می‌کند. آنگاه فرم ساده‌ی تکرار در «در جستجوی پردیس، همخوانی پردیس و ملکه‌ی کبوترها» است که یادآور فرم ترانه‌های پاپ می‌شود.
از اینجا به بعد دیدن این که قطعه‌ی اشتراوسیانا، پیشکش چکناوریان به یاد و خاطره‌ی یوهان اشتراوس همچون والس‌های خود آهنگساز وینی به خاطر تضمین‌هایی که از آثار وی کرده چه اندازه پاپیولار از آب درآمده، یا درک این که «سوییت آوازهای عاشقانه» چقدر ویژگی‌های ترانه‌های پاپی را که ماده‌ی اولیه‌اش است حفظ کرده (باز با چشم‌پوشی از ربط این سوییت با نمونه‌هایی از آلبوم‌های دیگر همین مجموعه)، یا حتا فهمیدن آن که چطور ملودی‌هایی همان اندازه آشنا در «نوستالژیا» باعث خصلت‌های پاپیولار مشابهی در این چند اثر شده، چندان دشوار نیست.
***
گفتگوی هارمونیک
«مجموعه برگزیده آثار لوریس چکناواریان» که توسط موسسه فرهنگی هنری «راد نو اندیش» به مدیریت بردیا صدرنوری توسط موسسه «ایران گام» در سال ۱۳۹۷ در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است. پیش از این مجموعه آثار لوریس چکناواریان به همت انتشارات آوای باربد به بازار عرضه شده بود.
۱ نظر