گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

خاطره پروانه؛ خواننده ای که در سایه ماند (۱)

اقدس خاوری (۱۳۰۸ – ۱۳۸۷)

خاطره پروانه، خواننده توانای خوش صدائی که خاطره مادر خود «پروانه»* افسانه ای سال های دور را تداعی می کرد که تنها چند صفحه خش دار از صدایش باقی مانده است سه سال از درگذشت خاطره پروانه می گذرد. خواننده توانای خوش صدائی که در سال های پر رقابت پس از انقلاب در سایه مانده بود. او خاطره مادر خود «پروانه» افسانه ای سال های دور را تداعی می کرد که تنها چند صفحه خش دار از صدایش باقی مانده است.

«اقدس خاوری» که او را با نام هنری «خاطره پروانه» می شناسیم، در سال ۱۳۰۸ در تهران و در خانواده ای اهل هنر زاده شد. مادر او، پروانه، همانگونه که اشاره کردیم، خواننده معروف سال های نخستین قرن جاری بود که علاوه بر صدای خوش غمگنانه ای که داشت، با نواختن نیز بیگانه نبود.

ویولن را از «حسین خان اسماعیل زاده» و سه تار را از «رضا قلی خان نوروزی» آموخته بود و پس از آشنائی با «حبیب سماعی»، استاد سنتور، با چم و خم این ساز نیز آشنا شده بود. پروانه شوربختانه، در جوانی به بیماری سل درگذشت و خاطره دو ساله را تنها گذاشت. خاطره می گوید نخستین بار با موسیقی از طریق صفحات آواز مادر خود، آشنا شده است.

دیدار با «ابوالحسن صبا» در مدرسه «جهان تربیت» که خاطره در آن به عنوان آموزگاز مشغول به کار شده بود مسیر آینده زندگی او را روشن کرد. در حال خواندن یک قطعه مثنوی برای بچه ها بود که صدایش به گوش صبا رسید و صبا که مادرش را نیز می شناخت او را ترغیب کرد که دنبال کار موسیقی را بگیرد و به عنوان نخستین گام او را به استخدام هنرهای زیبای کشور- وزارت فرهنگ و هنر بعدی- درآورد. خاطره خود می گفت:

«صبا کاشف من بود و مرا به وزارت فرهنگ و هنر آورد. شانس بزرگ من این بود که در آن جا با استادان معروف موسیقی آشنا شدم و از آن ها چیزها یاد گرفتم…و با ارکستر های بزرگ مشغول به کار شدم…»

خاطره مدتی را نزد «عبدالله دوامی» ردیف شناس معروف، به فراگیری چم و خم آواز خوانی پرداخت. از زمره استادان دیگری که در پرورش دانش موسیقی و آواز خوانی او سهم داشته اند می توان از «محمد علی امیر جاهد، فاخره صبا، حسن رادمرد، علی محمد خادم میثاق، حسین دهلوی و فرامرز پایور» یاد کرد. خاطره در شرح مشغولیت های آن زمانی خود می گفت:

«نخستین ارکستری که با آن کار کردم، ارکستر شماره یک هنرهای زیبای کشور بود که صبا آن را رهبری می کرد. با یاری صبا توانستم بعضی از آهنگ های مادرم را بخوانم… پس از مرگ صبا که آقای حسین دهلوی رهبری ارکستر را بر عهده گرفت، باز من خواننده اول ارکستر بودم… بعد با ارکسترهای شماره دو و سه، به رهبری رادمرد و خادم میثاق کار کردم. بعد آقای فرامرز پایور، ارکستر کوچک سازهای ملی را درست کردند. من هم یکی از خوانندگان ارکستر بودم…»

*مشهور است که خاطره پروانه دختر موچول پروانه است ولی در واقع چنین نیست. خاطره پروانه موچول پروانه را مادر هنری خود می‌دانست. (سردبیر)

محمود خوشنام

محمود خوشنام

۱ نظر

بیشتر بحث شده است