گفتگوی هارمونیک
استاد محمد اسماعیلی نوازنده پیشکسوت و صاحب نام تنبک در تاریخ ٢٢ مرداد ماه ١۴٠٢ پس از تحمل یک دوره بیماری در بخش آی سی یوی بیمارستان رسول اکرم درگذشت. پیکر این هنرمند، روز چهارشنبه، ۲۵مرداد ماه و ساعت ۱۰ صبح از مقابل تالار وحدت تشییع می شود و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده می شود.
استاد محمد اسماعیلی با نام اصلی «محمد علی اسماعیلی متین» ۴ شهریور سال ۱۳۱۳ در تهران متولد شد. او در سال ۱۳۳۰ توسط دایی‌های خویش مرتضی و مصطفی گرگین زاده به «حسین تهرانی» معرفی شد. همچنین از محضر امیر ناصر افتتاح نیز استفاده کرد. او در کنار تنبک هشت سال به آموختن کلارینت کلاسیک پرداخت و مهارت زیادی در نواختن این ساز پیدا کرد، هرچند با وجود دعوت‌هایی که از او برای اجرا با ارکسترهای موسیقی کلاسیک شده، همیشه فقط به عنوان نوازنده تنبک به روی صحنه رفت و وارد فعالیت حرفه‌ای در ساز کلارینت نشد.
محمد اسماعیلی در سال ۱۳۳۷ در گروه های موسیقی وزارت فرهنگ و هنر مشغول به کار شد و پس از درگذشت استادش حسین تهرانی نوازنده ثابت ارکستر سازهای ملی وزارت فرهنگ و هنر به سرپرستی فرامرز پایور شد و این همکاری تا بعد از درگذشت استاد فرامرز پایور ادامه داشت.
اسماعیلی در نخستین گروه تنبک که به همت حسین تهرانی و به تشویق روح‌الله خالقی به راه افتاده بود. در کنار هوشنگ ظریف، محمود رحمانی پور و نصرت‌الله گلپایگانی، نخستین فعالیت خود را آغاز کرد. او تنها کسی بود که ساز اول و تخصصی‌اش تنبک بود؛ مابقی افراد در سازهای دیگر تخصص داشتند.
او در هنرستان موسیقی ملی با صلاحدید بزرگان به جای تهرانی، استاد خود برای تدریس انتخاب شد و در تربیت هنرجویان تلاش و کوشش فراوانی کرد. در همین برهه از زندگی‌اش بود که اسماعیلی همراه با حسین دهلوی و جمعی دیگر (هوشنگ ظریف، فرهاد فخرالدینی و مصطفی کمال پورتراب) نوشتن کتاب «آموزش تنبک» را آغاز کرد. این کتاب اولین گام مهم در آموزش سازهای کوبه‌ای ایرانی بود؛ کتابی که با توجه به ویرایش های متعددی که محمد اسماعیلی و شاگردانش برای آن کرده‌اند هنوز هم از منابع مهم آموزش تنبک است.
در سال ۱۳۴۳ به عنوان نوازنده تنبک در هنرستان موسیقی ملی به نیابت از استاد خود، آموزش تنبک را آغاز کرد.
پس از انقلاب با ممنوعین آموزش تنبک در هنرستان، او چندین ماه به صورت مخفیانه در محل آبدارخانه هنرستان به تدریس این ساز (که در روش آموزشی حسین دهلوی به ساز اجباری هنرستان موسیقی ملی بود) به هنرجویان پرداخت و اجازه نداد این قانون هنرستان ملی که میراث استادش حسین تهرانی بود، فراموش شود.
پس از توقف فعالیت گروه فرامرز پایور، چند ماهی پس از انقلاب، فعالیت صحنه‌ای محمد اسماعیلی در ایران متوقف شد تا اینکه با برپایی مجدد گروه اساتید و گروه پایور، هر دو به سرپرستی پایور فعالیت‌های گسترده او از سر گرفته شد.
از محمد اسماعیلی آثار بی‌شماری به صورت همنوازی و تکنوازی به جای مانده است که بیشترین این آثار، همنوازی‌های او با گروه پایور است.
مراسم نکوداشت «محمد اسماعیلی» پنجشنبه ۹ آذر ۱۳۹۶ با حضور جمعی از هنرمندان در تالار وحدت تهران برگزار شد. در این مراسم که به همت مؤسسه فرهنگی «راد نو اندیش» برگزار گردید، از «۵ دهه تلاش مؤثر استاد محمد اسماعیلی در حوزه موسیقی ایرانی و تمبک نوازی» قدردانی شد. لازم به ذکر است که مجید اسماعیلی نوازنده مشهور ساز ویلنسل، فرزند محمد اسماعیلی است.
۱ نظر