علیرضا میرعلی نقی
نمونه ای دیگر، کنسرت گروه اساتید (به کوشش فرامرز پایور) در مایه دشتی به سال ۱۳۵۸ همراه صدای محمدرضا شجریان است. در آلبوم «پیغام اهل راز» استاد فرامرز پایور، روایتی دیگر و برداشتی خاص از تصنیف «خون جوانان وطن» اثر عارف را ارائه داده و یکی از زیبا ترین اجراهای استاد اسماعیلی در همین آلبوم است. ارتباط شنونده این آثار باصدای ضرب (تنبک) استاد، ارتباطی ناخودآگاه است. مانند ارتباط شنونده ارکستر سمفونیک با صدای کنترباس ها و ویولونسل ها و دست چپ پیانو.
شنونده صدای این سازها را شاید به وضوح نشنود، ولی اگر یک لحظه این سازها به صدا درنیایند، ارکستر، عریان و «خالی» خواهد شد. نقش تنبک هنرمندانه استاد اسماعیلی نیز در تمام ارکسترها چنین است. ده سال بعد، هنگام کنسرت بزرگ گروه اساتید در تالار وحدت (۱۳۶۸)، او صدایی پخته تر و دگرگون تر از تنبک برآورد. چرا که در تمام سال های بعد از انقلاب و خانه نشینی اساتید موسیقی کشور او تنبک را رها نکرد و یک لحظه از تمرین و آموختن باز نایستاد؛ مجموعه کاملی از تکنیک درست در نوازندگی. اعتقاد به شرافت هنر و آموزه های اخلاقی و عرفانی استاد حسین تهرانی، پایه و مایه ای قوی برای زندگی سالم و مؤمنانه به استاد محمد اسماعیلی داده و او را لایق نام بلند «مکتب دار» در موسیقی ایران ساخته است. او مردی با معتقدات اصیل و محکم و پایبندی به اخلاق و حفظ مراتب است.
خانواده دوستی او نیز میان اهل موسیقی شهره است و فرزندان او نیز در موسیقی فعال هستند. گذشته از چهار فرزند و پنج نوه، شاگردان بسیاری فدایی و کمر به خدمت بسته او هستند. از آنها باید سیامک بنایی را نام برد که در تمام بیست سال گذشته، همراه او بوده، کتاب های آموزشی او را ویرایش کرده و برای انتشار آنها، تلاش و کوشش به خرج داده و به نوبه خود در حفظ این مکتب، استوار و پرکار بوده و در بزرگداشت استاد کوشیده است. ناگفته نماند که استاد اسماعیلی از هنرمندان کثیر سفر به اقصی نقاط عالم بوده و تنبک، این سازکوبی مهم ایران، را به بیش از بیست کشور جهان شناسانده است. صفحه ای هم از هنر تک نوازی او در سال های ۱۹۷۰ در آمریکا ضبط شده است.
او تنها یک نوازنده برتر و یک معلم برجسته نیست، همانند استادش حسین تهرانی گنجینه ای است از فرهنگ سنتی، آموزه های عرفانی، اشعار حکمی و فلسفی فراوان و معلومات جانبی وسیع در موسیقی. کمتر کسی می داند که این سلطان تنبک و دانای وزن ها، چه اندازه به موسیقی ملودیک (در مقابل موسیقی ریتمیک) وارد است و چند سال در هنرستان به آموختن ساز مشکل کلارینت پرداخته و هیچ گاه به نواختن آن تظاهری نکرده است. هم اکنون نیز استاد اسماعیلی در ۷۲ سالگی، در اوج توانایی و پختگی است و چراغدار مکتبی در تنبک نوازی که هنوز هم گرایش مسلط و مدون در نوازندگی این ساز است.
روزنامه ایران ۲۱ آذر ۱۳۸۵
۱ نظر