آروین صداقت کیش
دو قطعه‌ی «ایرانی» و «دلتنگی»های مهران روحانی -آهنگساز ایرانی که خوشبختانه در سال‌های اخیر صدایش از خاموشی و فراموشی اجباری درآمده و بیشتر و بیشتر عمومی می‌شود- در آلبومی با نام قطعه‌ی دوم، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آهنگسازانه‌ی مولفش را به نمایش می‌گذارد. روحانی از اولین قطعات شناخته‌شده‌اش، «واریاسیون روی تم استاد صبا» رابطه‌ای خاص میان موسیقی خود و آثار استادان گذشته‌ی موسیقی ایرانی تعریف کرده است.
یکی از خطوط کارش ساختن قطعاتی بر مبنای آثار معروف استادان موسیقی کلاسیک ایرانی است؛ نوعی سلیقه که حتا در صحبت آمیخته به احترامش درباره‌ی آنها نیز متجلی است.
این سلیقه‌ی کلی به جای خود، روحانی این بار با رویکرد متفاوتی همان خط پیشین کارهایش را تحقق بخشیده است. او برخلاف واریاسیون‌هایش، آثار استادان گذشته را همچون کل‌های منسجم نگریسته است و به تجزیه‌ی آنها دست نزده. به جای آن که به ترانه‌ای شناخته شده همچون منبعی برای استخراج تم نگاه کند، آنها را در کلیتشان تبدیل به قطعه‌ی خودش کرده است. هر چه بر آنها افزوده در بافت و بعد عمودی موسیقی است و دست‌بالا گسترش موضعی و محدود پولی‌فونیک جملات پس از معرفی روشن هر یک.
این رویکرد بیش از همه در سه موومان قطعه‌ی دلتنگی‌ها مشهود است. در بعضی لحظات او چنان به اصل ترانه‌ای مشهور که ماده‌ی کارش است وفادار است که کار به تنظیم آن اثر نزدیک می‌شود (مثلا آغاز بهار دلنشین) اما در بخش‌های دیگری هم ناگهان مهارتش را در گسترش (خواه ملودیک خواه با پخش مصالح در بافتی پیچیده)، متناسب با کلیت ترانه‌ی وام گرفته‌شده به نمایش می‌گذارد (مثلا گسترش آمیخته به هیجانی که در نهایت به جملات ترانه در پایان «بهار دلنشین، وصال، سبز» می‌دهد). به سمت آهنگسازی براساس آنها گذر می‌کند و به سر وام‌ها بازمی‌گردد.
در این میان هم بافت همفونیک‌اش برای هر کدام از ترانه‌ها جالب توجه است و هم تمهیدات پلی‌فونیک‌‌اش -که در این آلبوم یک مثال کامل نیز در هیات موومان دوم قطعه‌ی ایرانی (فوگ) دارد. همین امر کار او را با کار مکرر روی این ترانه‌های شناخته‌شده (یا حتا تم‌هایی که به‌هرروی آهنگسازانی با چیره‌دستی‌های متفاوت به آنها پرداخته‌اند) کاملا متمایز می‌کند.
نویز
***
گفتگوی هارمونیک
آلبوم «دلتنگی‌ها» اثری ارکسترال با آهنگسازی مهران روحانی است. در مجموعه پنج قطعه می‌شنویم که برای سازهای زهی کلاسیک نوشته شده‌اند. وجه مشترک همه آنها استفاده از ملودی‌های آشنای موسیقی دستگاهی ایرانی است. انتشارات ماهور در سال ۱۳۹۷ این اثر را روانه بازار کرده است.
۱ نظر