هوشنگ فراهانی
جوانان بهعنوان گروهی آسیبپذیر، بیشتر از پیش در معرض تأثیر سبکهای موسیقی غربی قرار دارند و این امر میتواند بر هویت و ارزشهای آنها تأثیر مستقیم بگذارد. سبکهای موسیقی پنهان و زیرزمینی، تغییرات در سبکهای موسیقی محلی، تغییر گویشها، تغییر پوشش هر یک میتوانند نمودهایی از اثرات بیشمار این پدیدههای نوظهور باشند. ازاینرو پژوهشگر امروز، تنها با مسئلهای به نام موسیقی مواجه نیست او هر پدیدۀ موسیقایی را، حاصل تحولات و تغییرات جامعه میداند و به بررسی نقش موسیقی در زندگی انسانها از دیدگاه و منظری متفاوت پرداخته و در جستجوی درک چگونگی تأثیرات متقابل موسیقی و فرهنگهای انسانی میباشد.
کتاب حاضر، مقدمهای کوتاه بر اصول، دیدگاهها، روشها و رویکردهای اتنوموزیکولوژی در جهان معاصر است. این اثر به خوانندگان و پژوهشگران موسیقی کمک میکند تا با تاریخچۀ، تحولات و چالشهای این رشته آشنا شوند و شناخت و درک بهتری از نحوۀ تعامل موسیقی، با فرهنگهای مختلف جهان پیدا کرده و در مسیر پژوهش خود، از تجربۀ پژوهشگران پیشین بهرۀ بیشتری ببرند.
در فصلهایی از این کتاب به سیر تحول این رشته، در طول تاریخ تا به امروز پرداخته و با دانش نوینی به نام «اتنوموزیکولوژی» در جهان امروز، آشنا میشویم و خواهیم دید که چگونه این رشته، در مسیر تحول علمی خویش، نقشی مهم و اساسی در فهم عمیقتر ما از تعاملات فرهنگی و موسیقایی ایفا کرده است. برخی از دیگر مباحث این کتاب شامل بررسیهای تاریخی، تحلیلهای فرهنگی و بررسی تأثیرات روانشناختی و اجتماعی موسیقی در جوامع مختلف میشود.
اگرچه به لحاظ بررسیهای تاریخی رسالات و نوشتههای قابلتوجهی در تاریخ موسیقی ایران و جهان وجود دارد که با نگاهی موسیقیشناسانه و علمی و گاه با نگاهی روایتگرانه نوشتهشده است، ولی آنچه بهعنوان دانش موسیقیشناسی امروز شناختهشده است، دانشی است میانرشتهای، که علوم دیگر را به یاری گرفته تا هر چه بیشتر بتواند به درک انسان از فرایندهای تکوین فرهنگی و موسیقایی جوامع دست پیدا کند.
موسیقی، بهعنوان یکی از ارکان اساسی در فرهنگهای انسانی، همواره نقش مهمی در شکلگیری و انتقال هویتهای فرهنگی ایفا کرده است. در دنیای امروز که در حال تجربۀ تغییرات سریع و گستردهای در زمینههای مختلف است، آشنایی و آگاهی از نقش موسیقی، در حفظ و انتقال فرهنگها ضروری به نظر میرسد. این کتاب، با هدف معرفی و تحلیل جنبههای مختلف اتنوموزیکولوژی، به خوانندگان این امکان را میدهد که ضمن آشنایی با پیچیدگیهای فرهنگی و موسیقایی جهان معاصر، به شناخت بهتری از جایگاه و تأثیرات موسیقی در جوامع مختلف دست یابند.
اتنوموزیکولوژی دانشی است که گسترۀ فرهنگهای انسانی را از اعماق تاریخ تا به امروز کاویده و موسیقی را از منظر انسان دیروز و امروز مورد بررسی و کاوش قرار داده است. انسانی که موسیقی را در تمامی جنبههای زندگی خود از دورانی کهن با آیینهای باستانی، مراسم مذهبی و آیینی، همراه با اساطیر، در هنگام کار تا مسائل روانشناختی، اقتصادی، مسائل زیستمحیطی… و در تمامی جنبههای زندگی خویش دخیل میداند.
برای درک بیشتر با مفاهیم اصلی در این کتاب و همچنین آشنایی بیشتر با چهرههای پیشگام در دانش اتنوموزیکولوژی و آشنایی با سبکهایی که در این کتاب نام برده شده است، فصل تازهای بر این کتاب به نام «بخش دوم، توضیحات مترجم» نوشته و افزودهام. این بخش توضیحاتی است که دانشجویان و علاقهمندان این رشته را به شناخت و آگاهی کاملتری از مفاهیم اصلی این کتاب میرساند. زیرنویسها در متن اصلی کتاب وجود نداشته که بهتدریج هر یک از این توضیحات را در طول ترجمۀ این کتاب فراهم آورده تا دشواری متن را سادهتر و قابلفهم کند. ترجمۀ این کتاب را به هنرمندان موسیقی ایرانزمین و پژوهشگران گمنام موسیقی ایران تقدیم میکنم.
۱ نظر