مطالعه تطبیقی عود و گیتار (۵)

تاریخ نخستین ساز زهی شناخته شده در اروپا که می تواند ریشه در این منطقه داشته باشد به قرن سوم پس از میلاد بر می گردد. بررسی ها نشان می دهد که این ساز دارای جعبه صوتی مدوری بوده که به تدریج باریک شده و به یک دسته پهن منتهی می شده است. این نوع ساز سال ها همچنان مورد استفاده بوده است. شرحی از سازهایی که تاریخ شان به زمان سلسله شارل کبیر می رسد و احتمالا در فرانسه یا آلمان ساخته شده بودند نیز وجود دارد. این سازی مستطیل شکل بوده و طول جعبه آن با طول دسته اش تقریبا برابر بود و درانتهای دسته آن سطح مدور و پهن تری قرار داشته که برای وصل کردن سیم ها میخ های کوچک چوبی روی آن نصب شده است.

محبوبیت گیتار را می توان به طبع دوره گردی نوازندگان کولی قرن ۱۱ تا ۱۳ نسبت داد. احتمالا گیتار توسط نوازندگان دوره گرد اسپانیای از پروونس و از راه کاتالونیا وارد اسپانیا شده است.

به طور کلی این نوازندگان دوره گرد اروپای قرون وسطی بودند که با سفرها و اجراهای پی در پی خود فرهنگ موسیقایی را غنا بخشیدند و انگیزه زیادی برای گسترش گیتار در این قاره ایجاد کردند.

تا قرون وسطی اطلاعات قابل توجه در خصوص گیتار و پیشینه آن را باید از طریق نقاشی ها، مجسمه ها و نقش برجسته ها به دست آورد زیرا راهی غیر از اتکا به مدارک غیر مستقیم و جود ندارد. اما با شروع قرن ۱۶ مدارک روشن تری در خصوص شکل سازهایی که در زمان حاضر نیز وجود دارد به دست می آوریم.

در اسپانیا ساز دیگری بنام ویهوئلا در اصل به گیتارای کوچک چهار سیمه و پنج سیمه شباهت داشت. در قرن ۱۶ سازی بنام لوت ساخته شد که۹ تقریبا در سراسر قاره اروپا شدیدا مورد علاقه اشراف بود. لوت را مسلمانان ساکن شمال غربی آفریقا به اسپانیا آوردند. اگرچه اسپانیایی ها سریعا به این ساز علاقمند نشدند اما آهنگ هایی را که با آن نواخته می شد دوست داشتند. از این رو در جستجوی سازی غیر از لوت بر آمدند تا بتوانند این آهنگ ها را با آن اجرا کنند.

اشراف به گیتارای عامه پسند که دارای چهار “دوبل سیم” بود روی آوردند. اگرچه این ساز وسیله مناسبی برای تامین نیازهای موسیقی پیچیده پولیفونیک نبود. به علاوه اشراف و نجبا گیتار را به عنوان سازی که در آن زمان مورد پسند عوام بود نفی می کردند. برای رفع اینگونه مشکلات اندازه گیتار چهار سیمه بزرگ تر شد و به سازی شش “دوبل سیم” بدل گشت که ویهوئلا نام گرفت. این ساز در شکل نهایی خود گیتاری بود با شش “دوبل سیم” ساخته شده از جنس روده، دوبل بودن سیمهای ویهوئلا کاملا شبیه سیمهای ساز عود یا بربت است.