سعید یعقوبیان
اما به غیر از این موضوع در فصلی از کتاب در خصوص ریتم و ارتباطش با افاعیل و اوزان عروضی نکات جالبی مطرح شده است. در متن کتاب، نویسنده به یادداشتی که استاد فقید علی تجویدی در تقدیمیهی کتاب خود «موسیقی ایرانی» به وی نوشته اشاره میکند که مرحوم تجویدی کتاب خود را «حاصل یک عمر تلاش عاشقانه» خوانده است. بیشک این کتاب فرهاد فخرالدینی نیز اینگونه است و به رشتهی تحریر درآمدن این کتاب به جهت اینکه ما و آیندگان بدانند که این استاد چه تلقیای از محتوای موسیقی ایرانی داشته، رخداد مهمیست و بیتردید نوشته شدن این کتاب از نوشتهنشدناش بهتر بوده است.
«هارمونی موسیقی ایرانی»
«هارمونی موسیقی ایرانی» نیز، باز کتابی در مجموع شخصی است و دریافتهای استاد از کتاب قبلی خود را بازمینمایاند. به ویژه باز در عناوین فصول. نغمهنگاریهای کتاب به عنوان نمونههایی از هارمونیزه کردن (به روشی که در متن کتاب توضیح داده شده)، همه از ساختههای نویسنده هستند. از این نظر کتاب، با اهمیت خواهد بود چرا که شیوهی کار یکی از آهنگسازان مطرح دهههای اخیر را شرح و بسط میدهد و به حق، حاصل چنددهه جستجوی ذهنی و عملی این آهنگساز مؤلف است. نویسنده، حاصل تجربهی خود را دقیق و با نظمی منطقی روی کاغذ آورده است. شاید عنوان دقیقتری که بتوان برای این کتاب پیشنهاد کرد، «هارمونی موسیقی ایرانی در آثار فرهاد فخرالدینی» باشد. اینکه تا چه اندازه این کتاب و ایدههایی که در باب هم-آهنگ کردن ارائه میکند، بتواند تمام رویکردهای موجود به محتوای مدال موسیقی کلاسیک ایرانی را پوشش دهد، نیاز به گذشت زمان دارد.
«فرم و آفرینش در موسیقی ایران»
این کتاب کممایهتر از کتابهای قبل است و گاه اشتباههای فاحشی در آن راه پیدا کرده است. از ایرادهای روش شناختی، نگاه حداقلی به موضوع فرم، پر شدنِ بیش از نیمی از یک کتاب کم حجم با نغمهنگاریها و در نهایت کنار هم گذاشتن پیش درآمد دشتی کلنل علینقی وزیری و پرستش بهار ایگور استراوینسکی (برای نمونه) کنار هم که بگذریم، فرم دانستنِ پیشدرآمد و چهارمضراب و تصنیف و رِنگ، اغماضناپذیر است.
قطعاتی که با شروع شدنشان به آسانی «نوع» آنها را تشخیص میدهیم که چه هستند (پیشدرآمد، رِنگ، چهارمضراب و …) چگونه میتوانند به موضوع فرم مربوط باشند و از ساختارِ از پیش تعیین شده و از پیش فکر شده برای کل یک قطعهی موسیقی (که همانا «فرم» نامیده میشود نشانی دهند؟! ثمرهی سخن آنکه این کتاب ارتباطی با موضوع «فرم و آفرینش در موسیقی ایران» ندارد و بحث فرم در موسیقی ایران کماکان یکی از مغفول مانده ترین مباحث باقی می ماند.
ماهنامه شهرکتاب
۱ نظر