سعید یعقوبیان
ایرادات و اشکالات پرشمار ترجمه را می‌توان به چند بخش تقسیم کرد:
۱- جا انداختن برخی جملات کتاب اصلی و گاه تحریف مطالب کتاب، بدلایل نامعلوم و احتمالاً بر حسب سلیقه یا بی‌اطلاعی. در فصلنامۀ موسیقی ماهور ترجمه و تلخیصی از یکی از فصول کتاب مورد بحث یعنی فصل مربوط به صادق‌جان؛ نوازنده و متحول‌کننده‌ی تار آذربایجانی منتشر شده است. (صادق‌جان اسداُغلی، ترجمه و تلخیص فرهود صفرزاده، ماهور، ش ۶۸، تابستان ۱۳۹۴، صص ۹۸-۱۰۱) این مقاله با وجود اینکه تلخیصی از یک فصل همان کتاب بوده، حاوی مطالبی است که در کتاب ترجمه‌شده وجود ندارد.
صرفاً برای نمونه این دو مقاله و کتاب را می‌توان مقایسه کرد. به عنوان مثال در مقاله آمده‌است: «…پدرش اسد، مشهور به اسدکیشی (اسدِ جوانمرد)، نگهبان شبگرد بود و معاش خانواده‌اش را به سختی تأمین می‌کرد. صادق در دوره‌ی نوجوانی صدای خوبی داشت و آواز می‌خواند…» ولی در کتاب، پس از تلاش فراوان برای یافتن فصل مربوط به صادق‌جان، با این جملات مواجه می‌شویم: «…صادق جان در خانواده‌ای فقیر بزرگ می‌شد ولی به هنر علاقه‌ای بی‌پایان داشت و ترانه‌های مردمی را با صدای زیبا می‌خواند…» (ص ۸۳) همانطور که واضح است، هیچ نام و نشانی از پدرِ صادق‌جان نیامده و دلیل چنین حذف‌هایی در سرتاسر کتاب مشخص نیست. شاید اگر کتاب با امانت‌داری ترجمه می‌شد، تعداد صفحات آن به یک‌ونیم تا دو برابر حجم فعلی افزایش می‌یافت.
جمله‌ای دیگر در مقالۀ مذکور چنین است: «صادق‌جان یک پرده در نزدیکی سردستۀ تار بست و تکنیک لال‌بارماق (اشاره) را ابداع کرد.» این جمله در کتاب به این شکل درآمده‌است: «با علاوه نمودن یک پرده در انتهای دستۀ تار اسلوب انگشت «لاد» را ایجاد نمود.» (ص ۸۸)
همانطور که گفته شد، پاراگراف‌ها و جملات ترجمه نشده در این کتاب نیز فراوان‌اند که موضوع آنها نیز حدیثی دیگر است. برای نمونه بعد از جملۀ «محمود آقا […] جایگاهی ویژه دارد.» (ص ۳۴) این جملات ترجمه نشده‌اند: «محمودآقا آواز می‌خواند و بخوبی تار می‌نواخت. او حتی یک روز از عمرش را بدون موسیقی سرنکرد. با شوشتری می‌خوابید و با عثمانلی بیدار می‌شد.»
نیز در صفحۀ ۴۵ آمده است: «برنامه‌های کنسرت شبانه در شهر شوشا با برنامۀ رقص پایان یافت.» در صورتی که در متن اصلی، کلمۀ شوشا وجود ندارد. چرا که این برنامه چنانکه در صفحۀ ۴۴ هم آمده در شهر باکو اجرا می‌شد. همچنین در این فصل، کنسرت «شب شرق» هم به اشتباه، «کنسرت شبانه» ترجمه شده است.
و نمونه‌ای دیگر: در صفحۀ ۵۲ ضبط آثار «حاج آقا عباسف» و ایفای نقش «قادین کروه» توسط وی ذکر شده است بدون اینکه به نام شرکت اسپورت‌رکورد که در متن اصلی آمده ، اشاره‌ای شود. نامقیدیکیروَه نیز به آن شکل عجیب ترجمه شده است. (قادین کِروه) یا در صفحۀ ۵۶۰ صدای خواننده به چهار قسمت تقسیم شده است ولی مترجم یک بخش آن را در ترجمه فراموش کرده است.
۱ نظر