مقدمه‌ای بر تجربۀ شنیداری معماری (۳)

مطالعاتی که دربارۀ هرم‌های اقوام مایا صورت گرفته‌است، حضور مفاهیم معماری شنیداری را در این فرهنگ نمایش می‌دهد. بررسی‌ها مشخص کردند که بازدیدکننده‌هایی که در پله‌های پایینی هرم مایا ایستاده‌اند، به‌جای شنیدن صدای پاهای سایر بازدید‌کنندگانی که از پله‌ها بالا می‌روند، صدای افتادن قطره‌های باران در دلو آب را می‌شنوند.

از طرفی نقاب خدای باران قوم مایا در بالای این هرم کشف شده‌است. با توجه به سابقۀ تمدن‌های قدیم در توجه به صدای طبیعت، می‌توان حدس زد که این امر، تصادفی نبوده‌است. صدای بارانی که در هرم شنیده می‌شود حتی اگر ناشی از تصادفی معمارانه باشد، منجر به ایجاد رابطه‌ای بین بنا و باورهای آنها شده‌است.آنها صدا را به‌واسطۀ بنا شنیده‌اند و آن را تأویلی برتعلق بنا به خدای خود دانسته‌اند؛ نقاب خدای باران خود را بر بالای هرم قرار داده‌اند و تنها متأثر از صدا، به معماری بنای خود مفهومی دیگر بخشیده‌اند.

آثار باقی مانده از یونانیان در زمینه‌های موسیقی، هارمونی و تناسب نمایشی از آگاهی ایشان از علم صوت و روابط آن با سایر هنرها خصوصاً معماری است. با اینکه آثار چندانی از معماری یونانیان به جا نمانده‌ است، در همین آثار نیز اشاراتی بر روابط بنا و صوت دیده می‌شود. درادامه با ارائۀٔ دو مصداق چگونگی حضور جنبه‌های آکوستیکی در معماری یونانیان بررسی خواهد‌ شد.

اولین مصداق بنای اکو هال (Echo Hall) واقع در شهر باستانی المپیا است. این بنا از سه جانب محصور است و جانب چهارم به سمت بیرون گشوده شده‌ است.

در مقابل این جبهه ۴۴ ستون دور یک قرار دارد. بنا به آزمایش‌های انجام شده، صدا در تالار این بنا بیشتر از هفت بار پژواک دارد.

تعدد این پژواک‌ها می‌توانسته مانع از برقراری ارتباط کلامی آسوده تا فاصلۀ زیادی از بنا شود. همین اتفاق منجر به پدید آمدن عرصه‌های کوچک و چندگانۀٔ آکوستیکی می‌شد و این اتفاق شرایط مناسبی را برای گروه‌هایی از مردم فراهم می‌کرد که می‌خواستند دربارۀٔ سیاست و تجارت به گفتگو بپردازند، بدون اینکه صحبتشان را سایر افراد بشنوند.

مصداق بعدی معماری آمفی تئاتر است. شعر، نمایش، موسیقی، رقص و اعتقادات مذهبی در یک اثر معماری که نمونه‌ای کامل از معماری شنیداری است، در فضایی عمومی آکوستیکی جمع شده‌اند و معماری آمفی تئاتر پدید آمده‌است.

اِفِسوس در ترکیهٔ کنونی