گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

لیر یا چنگ ارجان؟ (۲)

با مشاهده تصاویر مربوط به این جام سازهای آن زمان را می توان مشاهده نمود. شخصی که پیشاپیش گروه حرکت می کند به نواختن نوعی ساز زهی دسته دار مشغول است. نفر دوم سازی بادی را می نوازد و نفرات سوم و چهارم، ۲ نوع چنگ و نفر پنجم ساز لیر می نوازند.


درباره تمدن عیلام

عیلام (یا به صورت زبان امروزی تر، ایلام) نام یک تمدن در منطقه‌ای است که بخش بزرگی در جنوب غربی فلات ایران را در پایان هزارهٔ سوم قبل از میلاد در بر می‌گرفت ولی در دورهٔ هخامنشیان به منطقه جغرافیایی سوزیانا شوش (Susa) تقلیل یافت. عیلامیان کشورشان را «هَلتَمتی» (Ha(l)tamti/Hatamti) به‌معنی «سرزمین خدا» می‌خواندند، اکدیان بدان «اِلامتو» (Elamtu) می‌گفتند و سومریان آن را با اندیشه‌نگاشت “NIM” به معنای «بالا و مرتفع» می‌نوشتند. در ۲۷۰۰ پیش از میلاد، نخستین شاهنشاهی عیلامی در شوش (در جنوب غربی ایران) تشکیل شد.

عیلامیان نه تنها یک سلسله نبودند، حتی یک قوم نیز نبودند، بلکه اختلاط و امتزاجی عجیب از سلسله ها و حتی اقوام مختلفی بودند که در طول بیش از هزاران سال از کوه های اطراف بین النهرین در ایران و دشت های زیر آن تا بین النهرین و مناطق اطراف و تا کرمان و افغانستان گسترش داشتند که چنین گوناگونی و ترکیبی غریب از اقوام و سلسله های مختلف را تنها در تمدن های بین النهرین می توان سراغ گرفت.

در حدود ۲۰۹۴ تا ۲۰۴۷ پیش از میلاد عیلام توسط شولگی پادشاه دوم سلسله سوم اور تسخیر گردید و بعداً در سال ۲۰۰۴ پیش از میلاد سلسله سوم اور توسط عیلام واژگون می شود.

در سال ۶۳۹ پیش از میلاد آشوربانیپال شاه آشور، عیلام را شکست داد و شوش را غارت کرد. پس از این جنگ، عیلام هرگز به عنوان یک قدرت مستقل ظاهر نگردید. عیلامیان از آغاز دوره پیش‌عیلامی تا پایان دوره عیلام نو، حدود ۲۶۶۱ سال در جنوب غربی ایران زندگی و حکومت می‌کردند.

تاریخ ایلام معمولاً به سه دوره با گسترهٔ بیش از دو هزار سال تقسیم می شود. دورهٔ پیش از نخستین دورهٔ تاریخ ایلام به پیش-عیلامی مشهور است.

پیش-عیلامی: حدود ۳۲۰۰ پ. م تا ۲۷۰۰ پ. م (خط پیش- عیلامی در شوش)

عیلام باستان: حدود ۲۷۰۰ پ. م تا ۱۶۰۰ پ. م (نخستین اسناد تا دودمان اپرتی)

عیلام میانه: حدود ۱۵۰۰ پ. م تا ۱۱۰۰ پ. م (دودمان آنزان تا حملهٔ بابلی‌ها به شوش)

عیلام نو: حدود ۱۱۰۰ پ. م تا ۵۳۹ پ. م (۵۳۹ قبل از میلاد آغاز دورهٔ هخامنشی)

ویژگی اصلی و متمایزکنندهٔ دوره عیلامی نو، ورود انبوه ایرانیان به فلات ایران بود که در نتیجه، آنچه از امپراطوری سابق ایلام برجای مانده بود، باز هم کوچک‌تر شد. هر چند این مهاجمان در متون عیلامی دیر ظاهر می شوند، اما حضور ایشان بر اساس منابع آشوری مسلم است. پیشرفت کند مادها و پارس‌ها در فلات، عیلامی ها را از انشان به سمت شوش راند که نزدیک به هزار و پانصد سال دومین مرکز امپراطوری ایشان بود. سرزمین انشان به‌تدریج تبدیل به پارس گردید و تنها بعد از آن بود که شوش به‌ عنوان ایلام شناخته شد. در بیشتر منابع این دوره، به‌ویژه در منابع بین النهرینی، شوش ایلام نامیده می شود. با این حال، شاهان عیلامی نو هنوز خود را «پادشاه انشان و شوش» می‌ نامیدند.

شاهین مهاجری

شاهین مهاجری

متولد ۱۳۵۰ تهران
لیسانس زمین شناسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۴
نوازنده و محقق تمبک و میکروتونالیست

۱ نظر

بیشتر بحث شده است