مرور آلبوم «سه اثر برای پیانو»

دقت وسواس‌گون

هرچه نوشتن و گفتن از «اجرای» آثار کلاسیک آهنگسازان در دیگر جاهای دنیا طبیعی جلوه می‌کند در ایران به عکس دیریاب است. آثار آهنگسازان ما به دلایلی چون کمبود امکانات اقتصادی-اجرایی، پیچیدگی امروزین همکاری‌های موسیقایی و… یا در گنجه‌ها می‌ماند یا دست‌بالا یک بار اجرا می‌شود و اگر بختی باشد در یک ضبط تجسم می‌یابد، به هیات یک مصداق تکین.

از میان ساخته‌های «مهران روحانی»، که متاسفانه تنها اندکی از آثار شنیدنی و پرارزشش در دسترس شنونده‌ی پیگیر است، چند قطعه‌ی پیانویی خلاف‌آمد این عادت‌اند. چنین آثاری قلمرویی را پیش روی شنوندگان می‌گشایند تا از درک ابعاد گوناگون اثر در اجراهای مختلف‌اش غرق اندیشه و لذت شوند. «واریاسیون روی تم استاد صبا» و بخش‌های «شفاف» و «مات» از «آینه‌ها» چنین‌اند. اولی را در دو آلبوم «آثاری برای پیانو» نواخته‌ی «هومن طالبی» (۱۳۷۹) و «ناشنیده‌ها» اجرای «سیاوش دمیریان» (۱۳۹۶) می‌توان بازشنید و دومی و سومی را در «آثاری برای پیانو» با اجرای «صفا شهیدی» (۱). بدین ترتیب، آهنگساز و آثارش و البته شنوندگان بختیار بوده‌اند که چند ضبط از این قطعات منتشر شده و به یاری آنها می‌توان چشم‌اندازهایی از هنر اجرای آثار را دریافت.

بنابراین بعد از خود آثار مهران روحانی که از لحاظ تکنیک تصنیف و انرژی موسیقایی همیشه شایان توجه‌اند، آنچه ارزش نگریستن دارد اجرای «نیسان روحانی» است. اجرا، در «سه اثر برای پیانو»، بیش از هر چیز بسیار دقیق و معطوف به تکنیک است، دقتی که ویژگی نوازنده‌ی آلبوم شناخته می‌شود و گاه تا حد وسواس هم پیش می‌رود. پیامد آن، همه‌ی عناصر و زوایا با دقتی گونیا-مانند کنار هم آمده و خطوط رنگ‌آمیزی را به شکلی تیز و تفکیک شده به گوش می‌رساند. این کار خاصیت آبرنگ‌مانند آثار را که گاه «تلفیق امپرسیونیسم نو با موسیقی ایرانی» (۲) خوانده شده و گاه «پسا امپرسیونیستی»، از امتزاج خارج کرده و در سطوحی متفاوت به نمایش می‌گذارد که در واریاسیون‌ها هنگام ظهور تم «در قفس» و ابتدای «شفاف» روشن دیده می‌شود. تفکیک بافت و مشابه‌های آن خبر از یک نکته می‌دهند؛ اجرا، همچون بعضی اجراهای تکنیکی دیگر بر سر دوراهیِ مغفول ماندن ابعاد و امکانات دیگر یا موفقیت چشمگیر بنا شده است؛ یک قمار تمام عیار.

پی نوشت

۱- آنچه در آلبوم حاضر قطعه‌ی «مات» است در «آثاری برای پیانو» با نام «مینیاتور» منتشر شده است.

۲- دفترچه‌ی آلبوم «آثاری برای پیانو».


نویز

***

گفتگوی هارمونیک

«سه اثر برای پیانو» ساخته «مهران روحانی» است و توسط «نیسان روحانی» اجرا شده است. این سه اثر «واریاسونی روی تم استاد صبا»، «سوئیت خانوادگی» و «آیینه ها» نام دارند. «سوئیت خانوادگی» و «آیینه ها» دارای سه موومان هستند. قطعه اول واریاسیونی بر روی تم آهنگ درقفس از ساخته‌های ابوالحسن صبا است.