سعید یعقوبیان
باید توجه داشت که بزاق دهان پر از باکتری است و وقتی فرد با دهان خود هوا را به داخل ساز می‌دمد باکتریها نیز به داخل ساز دمیده می‌شوند. ازآنجاکه تمیز کردن سازهای بادی‌برنجی چندان ساده نیست و معمولاً نوازندگان در بهترین حالت چند هفته یک بار این کار را انجام می‌دهند، امکان تجمع رطوبت، باکتریها و قارچ در آن‌ها بیشتر است. برای پیشگیری از این بیماری اقدامات زیر پیشنهاد می‌شود:
۱- تمیز کردن مرتب ساز: پس از هر بار نواختن، بهتر است سر ساز با آب گرم و شوینده شست‌وشو داده شده و کاملاً خشک شود. اگر لازم باشد که شخص دیگری از سر ساز یک نوازندۀ دیگر استفاده کند، سر ساز، قبل و بعد از استفاده باید با پد الکل یا در صورت عدم دسترسی با آب گرم و شوینده شست‌وشو داده شود. همچنین توصیه می‌شود بسته به نوع و میزان ساعات نواختن، در فواصل زمانی منظم قطعات ساز از هم جدا شده و بر اساس توصیۀ سازنده کاملاً تمیز شوند. در موارد مشکوک به آلودگی‌های یادشده، غوطه‌ور کردنِ ساز مثلاً در ایزوپروپیل الکل یا هر مادۀ ضدعفونی‌کنندۀ دیگری –که به فلز ساز آسیبی نزند- برای از بین بردن باکتریها پیشنهاد می‌شود. در مواردی که به‌نظر می‌رسد آلودگی چندان شدید نباشد، راهِ ساده‌تر، پاک کردنِ ساز با دستمال آغشته به مادۀ ضدعفونی‌کننده است.
۲- تمرین در مکانی با تهویۀ هوای مناسب؛ چرا که پنومونی ازدیاد حساسیت در آب و هوای گرم و مرطوب بیشتر رخمی دهد.
۳- ننواختن ساز بلافاصله بعد از غذا خوردن؛ چرا که تعداد باکتری‌های دهان پس از جویدن غذا افزایش می‌یابد.
۴- بهتر است پیش از نواختن ساز، ابتدا با خمیردندان مسواک‌زده، سپس از دهان‌شویه استفاده شود. به این ترتیب باکتری‌های دهان تعدادشان بسیار کمتر می‌شود و شانس بروز پنومونی ازدیاد حساسیت کاهش خواهد یافت.
مشکلات نخاعی
دولا شدن هنگام نوازندگی، حالت نادرست بدن در حین نشستن یا ایستادن، جلو نگهداشتن شانه‌ها، کشیده شدن عضلات برای دیدن رهبر ارکستر در حین اجرا در ارکستر یا تکنیک‌هایِ اشتباهِ نگهداشتن ساز، همگی می‌توانند منجر به کمردرد یا گردن درد مزمن در نوازندگان سازهای بادی شوند. درد ممکن است در همۀ نواحی نخاعی ایجاد شود. بسته به ناحیۀ نخاع که تحت تأثیر قرار گرفته با گذشت زمان ممکن است درد به شانه‌ها، بازوها، پاها و انگشتان دست انتشار یابد. برای پیشگیری از این مشکلات باید:
۱- حین نواختن کاملاً صاف ایستاد و از عضلات کمتری استفاده کرد؛
۲- عادتِ ثابت کردن گردن -که ضرورتی در نواختن ندارد- در میان نوازندگان این سازها رایج است. حتی به هنگام نوازندگی با دینامیک بالا، باید گردن را آزاد نگه داشت و بدون قفل کردن گردن، سر ساز را روی لب‌ها قرار داد.
۳- استفاده از تکنیک الکساندر (۲۰): این تکنیک آموزش می‌دهد که چطور می‌توان با باز‌آموزی واکنش‌های حرکتی فیزیکی از شرِ تنش‌های زیان‌بار در عضلات بدن خلاص شد. این تکنیک سابقه‌ای طولانی در کمک به نوازندگان برای نواختن با استرس کمتر و بنابراین کاهش احتمالآ سیب در آن‌ها دارد. این تکنیک به بهبود کیفیت حرکات فیزیکی دخیل در نواختن ساز کمک می‌کند. (۲۱)
پی نوشت
۲۰- Alexander Technique.
۲۱- اطلاعات بیشتر در نشانی اینترنتیِ www.alexandertechnique.com.
۱ نظر