بلوز چیست؟
برخی از موسیقی شناسان برای این سبک موسیقی تعریف ساده ای ارائه میکنند : “توالی آکوردهای I، IV و V در یک قالب ۱۲ تایی که معمولا ریتم ۴/۴ دارد و از گام خاصی به نام Blues Scale استفاده میکند.” باید اضافه کرد که گونه های متفاوتی از این گام وجود دارد و نوع متداول آن معمولآ یک گام پنتاتونیک است که در آن نتهای معروف به Blue notes وجود دارد.
برخی نیز بلوز را موسیقی رنج و درد و حرمان سیاهان مهاجر آفریقا به آمریکا میدانند.
ولی حقیقت این است که هیچ یک از اینها تعریف مناسبی برای موسیقی بلوز نیست و برای طرفداران و شنوندگان موسیقی
که شناخت آنها نسبت به موسیقی از ادراک شخصی شان حاصل می شود، موسیقی بلوز تعریف دشوار و پیچیده ای دارد.
شیفتگی مارتین اسکورسیزی فیلمساز بزرگ آمریکایی که اتفاقآ اخیرآ یک مستند هفتگانه در مورد موسیقی بلوز و تاریخ آن (با کمک کارگردانان بزرگی مثل کلینت ایستوود و ریچارد پیرس) ساخته است، در
مورد این موسیقی آنقدر است که می گوید: “واقعا اگر می توانستم گیتار [بلوز] بنوازم، هرگز فیلمساز نمی شدم. وقتی بچه بودم، اطرافم پر بود از صدای موسیقی. آن زمان می شد همه نوع موسیقی راشنید. از
ترانه های فولکوریک ایتالیایی گرفته تا ترانه های کانتری و وسترن … اما وقتی به صدای خوانندگانی چون Lead Belly، John Lee Hooker ، Muddy Waters و یا Blind Lemon Jefferson
گوش می دهی، با آن به حرکت در می آیی، قلبت به تپش می افتد و تحت تاثیر مایه های عاطفی نیرومند و بی پیرایه آن قرار میگیری که درست اعماق روح و روان تو را نشانه رفته است. بلوز یعنی همین”.
از نظر تاریخ پیدایش، موسیقی بلوز ابتدا در اواسط قرن ۱۹ توسط سیاهان مهاجر از آفریقا که عمدتا به نواحی جنوب و جنوب شرقی آمریکا مهاجرت می کردند پدید آمد. گفته می شود که در مزارع جنوب،
زمانی که سیاهان برده از طلوع خورشید تا غروب به کارهای سخت و طاقت فرسا مشغول بودند، ناراحتی خود را با سر دادن ملودیهای خود ساخته بصورت فریاد ابراز می کردند که این آوازهای دسته جمعی
بصورت پرسش و پاسخ بین دو یا چند گروه از کارگران را فریادهای مزرعه ای (Field Hollers) می گفتند. (اصولا به همین دلیل، یکی از بارزترین مشخصه های موسیقی بلوز، سوال و جوابی بودن ترانه
و ساز و همچنین فی البداهه بودن نوازندگی در آن است.)
بعدها و پس از آزادی برده ها این آوازخوانی در اجتماعات و حتی در کلیسا دنبال شد و به تدریج با آشنا شدن با سازهای اروپایی آنها گیتار، هارمونیکا و پیانو را در موسیقی خود به کار بردند تا به موسیقی
خود شکل و فرم بیشتری بدهند.
تولد بلوز
در یک شب گرفته در سال ۱۹۰۳، W.C.Handy که رهبر یک ارکستر موسیقی Jazz بود در یک ایستگاه قطار کاملا خلوت در نزدیکی می سی سی پی منتظر قطار نشسته بود. به دلیل تاخیر چند ساعته
قطار، Handy روی نیمکت چوبی ایستگاه قطار به خواب رفت. ناگهان با صدایی از خواب بیدار شد و خود را یکه و تنها رودررو با سیاه پوست قوی هیکلی دید که در کنار او نشسته و ترانه ای در مورد
رفتنش به جنوب، بصورت فی البداهه می خواند. مرد لبه چاقو را روی سیمهای گیتارش می لغزاند و گیتار می نواخت. او یک خط از شعرش را سه مرتبه و با آکوردهای مختلف میخواند و با گیتار به آن جواب
می داد.
Handy بعدها اذعان کرد :” این عجیب ترین و مرموزترین چیزی بود که تا به آن روز شنیده بودم” و آنچه مرد سیاه پوست می خواند چیزی نبود جز Blues.
در ۱۹۱۲، Handy که شیفته موسیقی بلوز شده بود، شروع به جمع آوری، تدوین و انتشار نتهای موسیقی بلوز کرد. انتشار دو اثر”Memphis Blues” در این سال و متعاقب آن “St.Louis Blues” (
در سال ۱۹۱۴) با استقبال عامه مردم روبرو شد وموجب محبوبیت بیشتر آن درچرخه موسیقی آمریکا شد.به این ترتیب موسیقی بلوز رسما متولد شد و به جرات می توان گفت که تولد رسمی خویش را مدیون
Handy بود.
طی سالهای اولیه قرن بیستم، موسیقی بلوز به تدریج به تگزاس، لویزیانا، می سی سی پی و حتی سواحل غربی گسترش یافت به گونه ای که ناحیه دلتای می سی سی پی تبدیل به مهد شکل گیری سبکی از
موسیقی بلوز شد که به دلتا بلوز Delta Blues معروف است و امروزه اصیل ترین و تاثیر گذارترین سبک بلوز محسوب میشود.
در سال ۱۹۲۰، Mamie Smith که اولین خواننده زن بلوز بود، با اجرای ترانه ای به نام Crazy Blues این سبک موسیقی را بیشتر مطرح نمود. (هرچند که هنوز فرم کلی بلوز تحت تاثیر جاز بود).
Mamie Smith’s Jazz Hounds – Crazy Blues , 1920
در ماه اول ۷۵۰۰۰ نسخه از صفحه این آهنگ فروش رفت و این موفقیت سبب شد کمپانی Race Records به عنوان اولین کمپانی ضبط آثار بلوز اقدام به انتشار آثاری از Ma Rainey و Bessie
Smith نماید و در ادامه آثار خواننده هایی مثل Blind Lemon Jefferson و Charley Patton و … موسیقی بلوز را به گوش شنوندگان عادی رساند. هرچند در ابتدا سیاه پوستان طرفداران پر و پا
قرص این موسیقی بودند، ولی به تدریج و با ظهور انواع جدید بلوز که سازهایی چون گیتار الکتریک، هارمونیکا و حتی سازهای بادی را به کار می گرفت، طیف مخاطبین این نوع موسیقی نیز وسیعتر شد.
Alvin Lee & Ten Years After – The Bluest Blues
در ادامه این سری مقالات به بررسی انواع سبکهای بلوز مثل Delta Blues، Chicago Blues، Texas Blues، British Blues و … خواهیم پرداخت.
۱ نظر