خسرو جعفرزاده
بعد از «پیش درآمد» های درویش خان، «آهنگ سازی» در موسیقی ایرانی با ساخته های وزیری به مرحله ای تازه و بدیعی پا گذاشت. «آهنگ سازی» سوای تصنیف و ترانه سازی، مقوله ای است که در موسیقی ایرانی، متاسفانه بعد از وزیری آنچنان که باید دنبال نشده و عقیم مانده است. از طرف دیگر آموزش موسیقی در مکتب وزیری با تربیت اخلاقی و اجتماعی هنرجویان همراه بود و به جای یاددادن فوت و فن مطربی، در صدد بود که شخصیت هنری ایشان را تقویت کند. چنین بود که تار نوازی بعد از وزیری وجهه ای بهتر پیدا کرد و از جرگه «مطربی» خاص آن دوران بیرون آمد و اگر امروز استادان تار نوازی همپایه هنرمندان دیگر جامعه، نویسندگان و شعرای طراز اول هستند، از نتایج آن کوشش ها و تغییرات ناشی از آنها است.
مقایسه سیر تاریخی ادبیات و موسیقی
از مقایسه سیر تاریخی تجدد طلبی در ادبیات و در موسیقی به نتایج زیر می توان رسید:
در ادبیات نیروهای متجدد و نوآور با سواد تر بودند و علاوه بر آن، متحدتر و در کنار هم با کهنه پرستان در تعارض و کشاکش. این کشاکش لازمه راه گشایی به سوی تجدد بود، چرا که از طرفی باعث اتحاد نیروهای تجدد طلب و نوآور می شد و از طرف دیگر آن ها را به جدیت و تکاپوی بیشتری وا می داشت تا کیفیت نوآوری را اعتلا دهند و لزوم آن را بر همگان آشکار سازند. در واقع، رویارویی نو و کهنه و تجدد و سنت، در شرایط مناسب اجتماعی خود یک نیروی بارور و یک عامل سازنده فرهنگی است. چنین شرایطی در زمینه ادبیات موجود بود. در موسیقی تعارض اصلی بین کهنه و نو نبود. این تعارض بیشتر بین مدعیّان گوناگون نوآوری و تجدد طلبی وجود داشت و در عمل باعث تضعیف جبهه تجدد طلبی شد. تجدد طلبان موسیقی با همکاری و همفکری و هم راهی به تکاپو و پویایی برای راه گشایی به سوی تجدد نپرداختند. بلکه هر کدام در معارضه با دیگری، بر رأی و سلیقه خود پا فشردند و سرانجام در مجموع راه به جائی نبردند.
سلیقه های مختلف «نوآوران» در موسیقی نشانه ای است و دلالت دارد به عدم اطلاع و شناخت لازم ایشان از «موسیقی نوین» یا چگونگی و امکان «تجدد» در موسیقی. بین وزیری و مین باشیان ها سال ها رقابت و کشمکش بر سر ریاست و برنامه مدرسه موزیک که در این گیر و دارها نام های مختلفی هم پیدا کرد و سرانجام هنرستان عالی موسیقی نام یافت، وجودداشت (هنرستان موسیقی ملی بعد از وزیری در سال ۱۳۲۸ توسط روح الله خالقی تاسیس شد).
۱ نظر