سحر شهاب
بیشتر مردم به موسیقی گوش نمیدهند، فقط به آن عکس العمل نشان
میدهند. این در واقع پایه و اساس موسیقی پاپ است. شما میتوانید از هر طرفدار پرو پا
قرص یک گروه یا خواننده پاپ بخواهید تا به شما بگوید موسیقی مورد علاقه اش درباره
چیست و میتوانید مطمئن باشید که تعدادی جمله بی سر و ته یا حداکثر چیزی درباره
“اشعار” خواهید شنید که صد البته ربطی به “موسیقی” آن ندارد.
پرسش درباره ساختار
موسیقایی مانند تونالیته یا بخشهای هارمونیک ترانه معمولا با سکوت و نگاهی تهی و بی
احساس روبرو خواهد شد.
این بیماری ضد موسیقی درواقع نتیجه سیستم تربیتی و
آموزشی است که در آن هنر، یک جنبه تجملی و غیر ضروری تلقی میشود. بسیاری از
خوانندگان این مطلب از پیامدهای ناگوار این شیوه آگاهند و من بیش از این به بررسی
مشکل نمی پردازم، بلکه قصد دارم به راه حل آن و یافتن پاسخ این پرسشها که موسیقی
چیست و چگونه باید به آن گوش دهیم و چگونه میتوان “کیفیت شنیدن” را تعریف کرد، فکر
کنم.
ظاهرا عموم مردم نمیدانند که “هنر، در معنای کامل آن، نمیتواند به
سرعت درک شود و برای حواس آموزش ندیده و غیر حساس امری بدیهی و آشکار به شمار نمی
آید”. هنر، در واقع نوعی چیدمان جدید از مناسبتها و مفاهیمی است که حواس انسان را
به نوعی کاملا متفاوت از زندگی روزمره تحت تاثیر قرار میدهد و تجربه ای تازه در
اختیار او میگذارد.
یک عکاس، یک واقعه معمولی را به شکلی غیر معمول ضبط
میکند و با در قاب قرار دادن لحظه ای از زندگی روزمره، به اجزائ نامربوطی که
میبیند، ارتباطی میبخشد که برای چشم بی تجربه قابل دیدن نبوده است.
نامتعارف بودن، یکی از موارد مشخصه هنر است، این جنبه ایست که موجب گسترده
شدن روند عادی تفکر میشود و این گسترش و دست یافتن به دیدگاههای تازه است که منبع
اصلی لذت بردن از هنر به شمار می آید. آنچه موجب تحریک سریع و دور از ظرافت حواس و
احساسات شود، بدون اینکه در آن تفکر یا توجهی به کار رفته باشد یا چنین انتظاری از
مخاطب وجود داشته باشد، قطعا هنر نخواهد بود. موضوع گفتگوی ما، هنر موسیقی است و
آنچه موسیقی را از هنرهای دیگر متمایز میکند این است که موسیقی، انتزاعی ترین شکل
هنر به شمار میرود و چیزی به جز خودش را بیان نمیکند. موسیقی بدون ساختار باطنی و
درونگرایانه اش هیچ است و دسته بندی کردن آن کاری است که به ناچار انجام شده است و
در تعریف ذات موسیقی بی تاثیر بوده است.
برای بیشتر موسیقی دانان، موسیقی
دارای جنبه های قابل درکی است که در هنرهای تجسمی هم کاربرد دارند، مانند شکل، رنگ،
بافت، بعد و حجم . موسیقی میتواند بدون هیچ تحریک خارجی، دیده/شنیده و لمس شود.
بیشتر رهبران ارکستر میتوانند به نتها نگاه کنند و در ذهن خود یک اجرای ایده آل را
با در نظر گرفتن تمام این مشخصات، مجسم کنند، بدون اینکه نگران شکل ظاهری سازها
باشند. موسیقی، حتا در انتزاعی ترین شکل خود میتواند تداعی کننده رنگ و فرم باشد.
۱ نظر