مقاله ای که پیش رو دارید، به قلم مسعود پورقریب و الهام میرزایی نوشته شده و در چند قسمت بر روی ژرونال گفتگوی هارمونیک منتشر خواهد شد.
موسیقی شناسی فمنیستی (Feminist musicology)
مقدمه
در دوران معاصر بحث حقوق زنان در جوامع و پرداختن به ارزشهای زنان از جایگاه ویژه ای در می ان صاحب نظران و انسان شناسان برخوردار است. در طول تاریخ در راستای برابر سازی حقوق زنان و مردان تلاشهای بسیاری شده است. این تلاشها صرفا در زمینه حقوق اجتماعی و شغل و پوشش و… نبوده بلکه یکی از این شاخه ها برابری در زمینه هنر است. چیزی که امروزه در غرب همچنان با آن مواجه هستیم و آن استفاده ابزاری از زن برای جذب مخاطب در آثار هنریست، از نقاشی و مجسمه سازی تا سینما و موسیقی. بر خلاف تبلیغ سیستم های غربی در زمینه برابری جنسیتی زن و مرد در عمل مشاهده می کنیم که هیچ برابری حتی در صحبت های برخی فیلسوفان تاریخ غرب برای زن و مرد در نظر گرفته نشده و گاها حتی زن را عاری از نبوغ و شعور آفرینش اثر هنری می دانستند. بحث بسیار گسترده و طولانیست اما در این مقاله با استفاده از چند نوشتار مشهور در زمینه موسیقی شناسی سعی کردیم تا حدودی به این موضوع مهم در زمینه هنر و مخصوصا موسیقی بپردازیم.
چکیده
امروزه زنان هم در تولید و خلق آثار هنری و هم در تدریس و آموزش آن و نیز در ارایه و اجرای آن بسیار فعال و موفق هستند و این مهم رخ نداد مگر با تلاش افرادی که به زن نه به چشم یک وسیله و یا نهایتا منبع الهام برای یک هنرمند بلکه به عنوان موجودی که هم تراز با مردان امکان خلق و تفکر دارد نگریستند. هنر پدیده ای ذاتی، ادراکی و حسی است پس صرفا اختصاص دادن آن به یک جنس کاری صحیح نیست. در ابتدا با جستجویی در کتاب فرهنگ تحلیلی مفاهیم موسیقی شناسی بابک احمدی به لحاظ سبک شناسی به موسیقی فمینیستی پرداختیم و نظرات بسیاری را در این باب عنوان کردیم و از زنان آهنگساز تاریخ نام بردیم. سپس در کتاب انسان شناسی موسیقی اثر آلن مریام از منظر نماد گرایی به این موضوع پرداختیم. در پایان هنر و زیباشناسی فمینیسم را تحلیل کردیم.
کلمات کلیدی
موسیقی – هنر – فمنیسم – زن – برابری – موسیقی شناسی
اصطلاح زیبایی شناسی فمینیستی به رشته ای متنوع از نظریه ها، رویکردها و الگوهای نقادی گفته می شود که وحدت آنها بر اساس مقاومت در برابر «امتیازها و سلطه ی مردانه» در گستره ی هنر و تجربه ی زیبایی شناختی است. موسیقی شناسی فمینیستی یکی از زیر مجموعه های زیبایی شناسی فمینیستی است. فمینیسم به گفته ی هلن سیکسو با واقعیت مردسالاری و پدرسالاری آغاز می شود. مقصود از پدرسالاری نظام اجتماعی ای است که در آن قدرت، منزلت، ثروت و حقوق بنا به منافع مردان توزیع می شود. در این نظام، مردان تعیین می کنند زنان چه سهمی از آن همه می برند. این نظام با نهادها، کردارها، عادت ها، چشم اندازها و دیدگاه هایی شکل می گیرد که تقریبا در تمامی زمینه های زندگی اجتماعی، تجربه ها و اندیشه ها تعیین کننده هستند. زیبایی شناسی فمینیستی از این پیشنهاد آغاز می شود که گستره ی تاریخی هنر و زیبایی شناسی پدرسالارانه است. نخستین هدف روشن کردن و انتقاد کردن از کارکردهای نهادهایی است که به این وضعیت امکان ظهور می دهند و آن را مشروع و موجه می نمایانند.
۱ نظر