نگاهی به موسیقی قاره آفریقا (۳)

موسیقی و رقص


موسیقی آفریقا یکی از پویاترین اشکال هنری است. مصر طی مدتی طولانی کانون فرهنگی جهان عرب بوده‌است، درحالی که تجدید خاطره‌ی نواخت‌های مناطق پایین صحرا به ویژه در غرب آفریقا، از طریق تجارت برده اطلسی به رقص سامبا، آهنگ‌های بلوز، جاز، رگا، موسیقی رپ، و بزن و بکوب نوین منتقل شد.

موسیقی نوین این قاره شامل آوازخوانی‌های گروهی پیچیده از آفریقای جنوبی و نواخت‌های رقص از موسیقی رقص سوکوس می‌شود که بیشتر در آن موسیقی جمهوری دموکراتیک کنگو رایج بوده‌است. تحقیقات اخیر عبارتند از پیدایش موسیقی هیپ- هاپ آفریقایی به ویژه شکلی از نوع درآمیخته سنگالی آن با امبلاکس و کوایتو، که یک گونه‌ی موسیقی خانگی در آفریقای جنوبی می‌باشد.

موسیقی آفریکاآن نیز که در جنوب آفریقا وجود دارد، وجودی مطابق با سلیقه شخصی دارد که عمدتاً با موسیقی سنتی(موسیقی بوئر) ترکیب می‌شود، در حالی که جوامع جدیدتر مهاجر موسیقی خانگی خود را به این قاره عرضه می‌کنند. سنت‌های بومی موسیقی و رقص آفریقا از طریق سنت‌های شفاهی حفظ می‌شوند و آن‌ها از سبک‌های موسیقی و رقص آفریقای شمالی و جنوبی متمایز می‌شوند. اثرات عرب‌ها در موسیقی و رقص آفریقای شمالی و نیز اثرات غربی در اثر استعمار در آفریقای جنوبی، مشهود می‌باشند.

بسیاری از زبان‌های آفریقایی زبان‌های طنین‌دار هستند که در آن سطح نواخت(صدا) معنی سخن را تعیین می‌کند. این مسئله همچنین در ملودی‌ها و نواخت‌های موسیقی آفریقایی یافت می‌شود. گروهی از ابزار موسیقی که در آن‌ها استفاده می‌شوند، عبارتند از طبل‌ها(بیشتر از همه استفاده می‌شود)، ابزار زنگی، کمان موسیقی، عود، نی‌لبک و سرنا.

رقص‌های آفریقایی حالت مهمی از برقراری ارتباط هستند و رقاصان در آن از اداهای ظاهری، نقاب‌ها، لباس‌های مرسوم، نقاشی روی بدن و تعدادی از ابزار دیداری استفاده می‌کنند. با شهرنشینی و نوین سازی، رقص و موسیقی جدید آفریقایی آثاری را از خود عرضه می‌کند که مشابه چندی از فرهنگ‌های دیگر است.

موسیقی آفریقای جنوبی


داستان موسیقی آفریقای جنوبی داستان عجیبی است. از همان روزهای اولیه تا به امروز این موسیقی بیان‌گر ایده‌های افراد این خطه و فرم‌هایی است که از نقاط مختلف به اینجا وارد شده اند. ادغام این‌دو، ترکیب جدید و جالبی را ساخته که مطابق با ذائقه افراد این کشور است.

موسیقی آوازی کهن‌ترین سنت موسیقایی آفریقای جنوبی است. این موسیقی به همراه رقص یا دیگر مراسم اجتماعی بوده است.

در عصر دوچ‌ها در قرن هفدهم، افراد قبیله‌ها و برده‌هایی که از شرق وارد می‌شدند خود را با موسیقی و تفکر غربی وفق دادند.

برای مثال خوی‌خوی، شکل تکامل یافته رامکیه، یک گیتار با ۳ یا ۴ سیم است؛ این ساز در اصل به برده‌های مالابر تعلق داشته و از آن برای نواختن آثار فولک موسیقی غربی و خوی استفاده می‌شد.

مموخورونگ یک ویلون تک سیم بود که خوی‌ها، آن را در مراسم خاص و رقص‌هایشان می‌نواختند و به سرعت فرهنگ جهانی را در خود جذب کرد.

ارکستر برده‌ها، موسیقی غربی اجرا می‌کردند و موسیقی‌دان‌های دورگه، کم‌کم در تمام این منطقه پراکنده شدند و روی رقص و دیگر انواع موسیقی آفریقا تاثیر زیادی گذاشتند، سنتی که تا سلطه بریتانیا در ۱۸۰۶ هم ادامه یافت.

پس از آن افراد با نژادهای مختلف به سبک مارش ارتش انگلیس در خیابان‌ها راهپیمایی و اجرای موسیقی می‌کردند؛ این روش تا دهه ۲۰ قرن نوزدهم ادامه یافت. این سنت را در دهه ۸۰ همین قرن در برنامه‌های آوازه‌خوانان دوره‌گرد اجرا می‌شد و امروز هم به صورت کارناوال‌های بزرگ در نیویورک برگزار می‌گردد.

مبلغان مذهبی هم در سال‌های بعد نفوذ بسیار زیادی بر زندگی مردم این کشور گذاشتند و در نتیجه تاثیر عمیقی در تغییر سبک موسیقی آفریقای جنوبی داشتند. در اواخر قرن نوزدهم، آهنگسازان اولیه آفریقای جنوبی مانند جان ناکس باکو، سرودهایی مذهبی‌ خلق کردند که برپایه سنت‌های کلیسایی بود.

در ۱۸۹۷، انوش سانتونگا، سرود مذهبی Nkosi Sikelel’ iAfrika (خدا آفریقا را بیامرزد) را ساخت که بعدها لیبرال‌ها از آن استفاده کردند و در نهایت به سرود ملی دموکرات‌های آفریقای جنوبی تبدیل شد.

تاثیر مبلغان مذهبی، بیشتر از تاثیر بعدی روحانیون آمریکایی، سردمدار نهضتی بر پایه انجیل بود که هنوز هم در آفریقای جنوبی بسیار قوی است.گرویدن به سنت‌های کلیسا در آفریقا بسیار زیاد است به طوری که این سنت‌ها حتی روی موسیقی پاپ این منطقه هم تاثیر گذاشته است. برای مثال ردپای این موسیقی را می‌توانیم در آثار ربکا مالوپ، خواننده پاپ، آفریقای جنوبی به وضوح دید.

انجیل،در ژانرهای مختلف، یکی از چیزهایی است که در آفریقای جنوبی امروز بیشترین طرفدار را دارد؛ علاقه زیاد مردم به این سبک از هنر، فرصت‌ها و توانایی‌های زیادی به آنها می‌دهد.

تاکید مبلغان مذهبی بر موسیقی کر و ترکیب آن با سنت‌های موسیقی آوازی آفریقای جنوبی و پذیرفتن المان‌های دیگر، موسیقی آنها را تبدیل به چیزی مانند کاپلا می‌کند، که ترکیبی از سبک موسیقی مذهبی و هارمونی موسیقی محلی بود.

مجله هنر و موسیقی