گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk


آیا می دانید مشکل بین موسیقی و فیزیک از کجا شروع شد؟ بگذارید کمی راجع به آن صحبت کنیم، بله موضوع از اینجا شروع شد که سازهایی مثل پیانو یا گیتار درست شدند.

در این سازها تنظیم فرکانس نت خروجی در دست نوازنده نیست یعنی برخلاف سازهایی مثل خانواده ویلن یا اغلب سازهای بادی که نوازنده میتواند فرکانس نت خروجی را تنظیم کند، در

سازی مانند پیانو یا گیتار اینکار امکان پذیر نیست. حال این چه مشکلی را ایجاد میکند؟ بگذارید کمی دقیقتر موضوع را بررسی کنیم.

نسبت نت های یک گام ماژور برای آنکه در گوش شنونده حس ماژور را القا کند باید به اینصورت باشه:

I/I = 1/1 , II/I = 9/8 , III/I = 5/4 , IV/I = 4/3 , V/I = 3/2 , VI/I = 5/3 , VII/I = 15/8 , IIX/I = 2/1

که در آن I، II، III، IV، V، VI، VII، IIX درجات اول تا هشتم یک گام بزرگ هستند، یعنی در یک گام بزرگ نسبت درجه دوم به اول باید معادل ۹ به ۸ و نسبت درجه چهارم به اول

باید معادل ۴ به ۳ و… باشد.

اینکه این اعداد از کجا آمده اند فعلا” فرض کنید که افرادی که گام ماژور را پیدا کرده اند بصورت گوشی سالها این فرکانس ها را استفاده کرده اند بدون اینکه متوجه این نسبت های مهم

فیزیکی بشوند.

حالا یکه لحظه بیایید به مشکل دوباره نگاه کنیم، یک نوازنده ویولن که میخواهد گام دو ماژور را بزند با گوش خود محل نت C را پیدا می کند و یا اصلا” با سیم آزاد آنرا اجرا می کند. حالا

با تغییر انگشت خود روی سیم فرکانسی را پیدا میکند که نسبت فرکانس آن با نت قبلی ۹ به ۸ است که میشود نت D.

بعد باز انگشت خود را روی سیم حرکت میدهد و به نتی میرسد که فرکانس آن ۵ به ۴ برابر فرکانس نت اول یعنی C بوده و… و به این ترتیب خیلی راحت میتواند گام دو ماژور را

اجرا کند.

حالا اگر بخواهد گام ر ماژور را بزند، نسبت فرکانس درجه دوم این گام – که نت E هست – به درجه اول معادل ۹ به ۸ خواهد بود، یعنی E/D=9/8 در گام ر ماژور.

اگر همین نسبت را در گام دو ماژور حساب کنیم میشه E/D=(E/C)/(D/C)= (5/4)/(9/8)=10/9 ! جالب است نه؟ یعنی نسب فرکانس نت E/D در گام دو ماژور می شود ۱۰ به

۹ و درگام ر ماژور میشه ۹ به ۸!

این مسئله برای یک نوازنده ویولن چیز مهمی نیست چون میتواند آنرا با تغییر محل انگشت روی دسته ساز اجرا کند، ولی برای یک پیانیست غیر ممکن است. باید برای هر قطعه کوک

ساز را عوض کند.

کاوه رهنما

کاوه رهنما

متولد ۱۳۴۶ تهران
لیسانس الکترونیک
نوازنده پیانو، پژوهشگر موسیقی

دیدگاه ها ۲

بیشتر بحث شده است