بررسی و مقایسه سه کارگان آموزشی مختلف برای ساز سه‌تار (۲)

هدف اصلی هر جامعه یا حتی یک معلم برای آموزش موسیقی‌دانان زمانی که استمرار پیدا کند دارای ابعاد گوناگون زیبایی شناسانه، علمی و تکنیکی خواهد شد. همچنین در درون خود اصول و اهداف کوچک‌تری را بوجود می‌آورد که به کل این اصول و اهداف مکتب گفته می‌شود. تردیدی نیست که مکتب آموزش در موسیقی در هر جامه‌ای متاثر از دیدگاه فرهنگی آن جامعه نسبت به موسیقی خواهد بود و حتی جوامعی که برای مدتی یک مکتب آموزشی را وارد کرده اند با گذشت زمان دارای مکتب بومی‌ شده اند موفقیت هر مکتب آموزشی می‌تواند آن را صاحب شناسنامه کرده و به دنیا معرفی کند و عدم موفقیت آن منجر به دیده نشدن آن خواهد شد. (طهرانیان ۱۳۹۶، ۱۹ و ۲۰).

 روح‌الله خالقی  در سال ۱۳۳۰ با همکاری موسی معروفی و نصرالله زرین‌پنجه، جلد اول کتاب را توسط «انجمن ملی» منتشر کرد. وی جلد دوم این کتاب را در سال ۱۳۳۱ به انتشار رساند. دستور مقدماتی تار و سه‌تار از نخستین کتاب‌های آموزشی برای تار و سه‌تار در ایران محسوب می‌شود.

این کتاب‌ها بارها و به دفعات متعدد تجدید چاپ شده و توسط افرادی مانند هوشنگ ظریف و علی برلیانی بازنویسی شده و تغییراتی در جهت بهبود آن داده شده است و بزرگانی همچون هوشنگ ظریف به آموزش آن برای هنرجویان تأکید ورزیده‌اند.

در کتاب اول بخش‌های مختلف شامل: ۱- تمرینات پایین‌دسته ۲- وسط‌دسته ۳- بالادسته و درگام سل‌مینور، دستگاه ماهور و آواز دشتی می‌باشد و در کتاب دوم بخش‌بندی خاصی وجود ندارد و تمرینات از گام‌های سل‌مینور شروع شده سپس به دستگاه ماهور، آواز بیات‌ترک، دستگاه سه‌گاه، آواز بیات‌ اصفهان، گام سل‌ماژور و بعد از آن دوباره به آواز بیات اصفهان بر می-گردد و در انتهای کتاب به تمرینات و اتودهای بسیار خوبی برای تکیه و پرش انگشت می‌پردازد.

 نویسنده و تدوین‌کنندگان با اهداف یادگیری ساز تار برای هنرجویان هنرستان موسیقی اقدام به نگارش این کتاب کرده ‌اند که اهداف آموزشی پله به پله در یادگیری این ساز از تمرینات ساده تا متوسط و تا حدودی پیشرفته با استفاده از الگوهای ریتمیک و فواصل با در نظرگرفتن محتوای موسیقی کلاسیک ایرانی، استفاده از نغمات محلی و هم‌چنین در گام‌های ماژور و مینور و تنالیته‌های مختلف برای هنرجویان در نظر گرفته شده تا علاوه بر اصول صحیح مضراب‌زدن و انگشت‌گذاری به این مهم  در آموزش دو کتاب اول و دوم در طی مدت زمان دو سال برسند. به نظر نگارنده این کارگان برای ساز سه‌تار خیلی مناسب نیست اما می‌توان با تغییراتی در مضراب‌ها و انگشت‌گذاری‌ها توسط مدرسِ آگاه از آن برای آموزش سه‌تار نیز استفاده کرد.