نزهت امیری
ایجاد فضا و جَو مناسب تمرین
فضا و جو تمرین منسجم و انگیزشی برای هدایت ارکستر، سه مقولۀ مجزا و متفاوت دارد: جنبۀ فیزیکی، جنبۀ روان‌شناختی و جنبۀ موزیکال. این هر سه، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و آماده‌سازی کامل دارند. رهبر ارکستر، کمابیش (بسته به سناریوی انتخابی)، مسؤولیت برنامه‌ریزی و اجرای هر سه جنبه را برعهده دارد. فضا و جَو تمرین، باید منعکس‌کنندۀ میزان توان‌مندیِ سازمان‌دهیِ رهبر باشند. برنامه‌ریزی قبل از تمرین، ممکن است شامل مؤلفه‌هایی مانند جلسات مربوط به آرشه‌کشی (با کنسرت‌مایستر یا مدیران بخش‌ها)، کنفرانس با اعضای کادر و نوازندگان، تمرین با تک‌خوان، راهنمایی کتاب‌دار و مدیر تجهیزات باشد. در مجموع، برنامه‌ریزی و آماده‌سازی باید شامل هر آن چیزی باشد که یک فرآیند تمرین موفق را تضمین می‌کند.
فضا و جَو تمرین، گرچه اصطلاحات نسبتاً مشابهی به نظر می‌رسند، ولی در این گفتار، به طور خاص، منظور از فضای تمرین، شرایط فیزیکی و ملموس تمرین است و جَو تمرین، کیفیت غالب در تفکر، رفتار یا نگرش افراد شرکت‌کننده در فرآیند تمرین را شامل می‌شود. (۱) جَو تمرین، بیشتر به جنبه‌های روان‌شناختی و موزیکال محیط مربوط می‌شود. ایجاد یک سناریوی تمرین خوب توسط رهبر، به نوازندگان اجازه می‌دهد تا پتانسیل خود را تحقق بخشند که این خود، به‌بود گروه را تضمین می‌کند. یک محیط نامنظم، فاقد تجهیزات کافی، با انضباط ضعیف یا غیرموسیقایی، می‌تواند بر هر فرآیند تمرینی، تأثیر منفی بگذارد. از مهمترین عوامل ایجاد فضا وجَو تمرینِ مناسب، برنامه‌ریزی و آماده‌سازی هستند.
ایجاد بستر اجرایی و فضای روانی مناسب برای تمرینات، بخش مهمی از کار رهبر ارکستر است. پیشرفت یک گروه موسیقی، مستلزم بالا بردن سطح اجرایی آن است. اگر محیط فیزیکی و جو روانی، برای تمریناتِ متمرکز و دقیق، مساعد نباشند، آنسامبل در دست‌یابی به این سطح اجرایی، شکست خواهد خورد. آنسامبل به اهداف فرآیند تمرین و نیز اهداف اجرایی‌اش دست نخواهد یافت، مگر آن‌که محیط و جَو مناسبی وجود داشته باشد. رهبر ارکستر باید مسؤولیت هدایت فرآیند تمرین را بپذیرد. گروه باید آمادۀ همکاری، پاسخ‌گویی به الگوها و حرکات رهبر ارکستر، پیش‌بُرد رویه‌های تمرین انتخابی و درک توضیحات و استراتژی‌های آموزشیِ به کار رفته در طول فرآیند تمرین باشد.
محیط و حال و هوای تمرین آرمانی
تأمین محیط فیزیکی و روانی آرمانی، تنها از طریق تلاش‌ها و هدایت رهبر ارکستر، تحقق می‌یابد. این امر خودبه‌خود یا فوری اتفاق نمی‌افتد. با این حال، اگر پس از مدتی، محیط فیزیکی و روانی آرمانی، به خوبی تثبیت نشده باشد، رهبر ارکستر نیاز به بازنگری در آنچه که مانع از رسیدن فرآیند تمرین به این محیط و حال و هوای تمرین آرمانی شده‌است، دارد. وظیفۀ دیگر رهبر ارکستر آن است که تغییراتی در سناریو ایجاد کند که اعضای آنسامبل به بالاترین سطح عمل‌کرد ممکن خود دست یابند و پتانسیل خود را تحقق بخشند.
پی‌نوشت
Roget’s Thesaurus, 1988-1
درود و سپاس بانو امیری گرامی بابت ترجمه ی این سلسله از مطالب در رابطه با رهبری ارکستر که به شدت برای محیط های تمرین ارکسترهای مختلف کشورمان سودمند خواهد بود و ضروری است تا ارتقای سطح این ارکسترها را ببینیم و افتخار کنیم.