علیرضا مهندس

اگر مردم به موسیقی به دلیل سیاسی بودن، مذهبی بودن یا داشتن پیام اجتماعی ارزش می‎دهند، در وهله‌ی اول تحت تأثیر نمادهای موسیقایی قرار نگرفته‌اند. موسیقی مردم‌پسند، متمایز از احساسات عمومی، زمانی شناسایی می‌شود که مردم یک ملودی، یک صدای خاص یا یک قطعه‌ی کامل موسیقی را دوست داشته باشند، بدون این‌که بر ویژگی‌های غیرموسیقایی آن تأکید کرده یا سعی ‌کنند که خود را با سازمان‌دهی ریتم‌ها، نواها و رنگ‌های صوتی‌ای که درک می‌کنند، مرتبط سازند.

به عنوان شرحی از انواع مختلف موسیقی، یا حتی فرهنگ‌های موسیقایی گروه‌های اجتماعی گوناگون، این برچسب‌ها بی‌معنی و همواره گمراه‌کننده‌اند. آن‌ها همچنین اصطلاحات ارزش‌گذاری‌شده‌ای‌اند که اغلب بدون مشخص کردن فرضیات زیرین استفاده می‌شوند. برای نمونه، موسیقی مردم‌پسند و موسیقی مردمی به طور گسترده‌ای به عنوان انحطاط‌های موسیقی هنری در نظر گرفته شده‌اند: همان‌طور که گفته می‌شد آوازهای مذهبی مردم‌پسند کلیساهای مستقل سیاه‌پوستان آفریقای جنوبی نتیجه‌ی ناتوانی اعضا در خواندن صحیح سرودهای اروپایی است (بلکینگ ۱۹۸۱)، بدین‌ترتیب، آوازهای گروهی گانگا از دهقانان بوسنی و هرزگوین به عنوان تلاش‌هایی ناپخته برای بازتولید هارمونی‌هایی که در موسیقی پیشرفته‌ی شهرها شنیده شده بود، در نظر گرفته می‌شدند (پتروویچ ۱۹۷۷).

اما همچنین موسیقی نوع خاصی از فعالیت نمادین است که در آن تجربه‌های حسی و تحولات آگاهی اغلب بیشتر از نتایج عملی فوری اجتماعی ارزش‌گذاری می‌شوند. هنگامی که افراد درگیر اجرای موسیقی می‌شوند، انواع دیگر تصمیم‌گیری را به تعویق می‌اندازند. بنابراین، ماهیت این فعالیت و روش‌هایی که افراد با سازمان‌دهی و درک صداها، نمادهای اساسی یک نظام موسیقایی، ارتباط برقرار می‌کنند، جالب‌ترین و مشکل‌سازترین ویژگی‌های موسیقی‌سازی‌اند.

نخست، تمامی اعضای این گونه‌ها اساساً به اندازه‌ی توانایی صحبت‌کردنشان به یک زبان طبیعی، توانایی رقصیدن، آواز خواندن و ساختن موسیقی را دارند. حتی شواهدی وجود دارد که گونه‌های نخستین انسان، هزاران سال پیش از پیدایش هومو ساپینس، ساپینس‌ها غیر از توانایی صحبت کردن به شکلی که امروزه می‌شناسیم، توانایی رقصیدن و آواز خواندن را داشته‌اند. (نگاه کنید به لیوینگستون ۱۹۷۳، بلکینگ ۱۹۷۶).