گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

محمد طریقت

Posts by محمد طریقت

ساختار دف کردستان (۵)

کمانه را بنابر سلیقه، حوصله یا مهارت، «یک لایه» یا «یک‌کمه» و «دولایه» یا «دوکمه» می‌‌سازند. کمه‌های دف دوکمه‌ای با میخ به‌هم متصل می‌‌شوند و ضخامت مجموع دوکمه نباید از یک‌ونیم تا دو سانتی‌متر تجاوز کند. ساخت سازهای یک‌کمه، مهارت و دقت بیشتری می‌‌طلبد و در این‌گونه از دف‌ها امکان تغییر شکل کمتری وجود دارد؛ وزن سبک‌تری نسبت به‌دف‌های دوکمه دارند، لذا نوازندگان از دف یک‌کمه استقبال بیشتری می‌‌کنند (نصرالله‌پور، ۱۳۷۸: ۷۳). روش اتصال دو طرف چوب بهتر است که فارسی‌بر باشد تا فاق و زبانه (درویشی، ۱۳۸۴: ۳۹۷).

ساختار دف کردستان (۴)

دف‌ها را از نوع چوب و پوست (دباغی صحیح، کهنه بودن، یک‌دست بودن ضخامت، فاقد لکه‌های سفید و یک‌نواخت بودن رنگ)، فاصله‌ی حلقه با پوست، فاصله‌ی حلقه با حلقه‌ی بعدی، برش انتهایی کمانه و اتصال به‌پوست، شکل دایره‌وار کمانه، آوازه‌ی دف، پهنای کمانه، برش صحیح شستی، وزن مناسب و… که در نهایت منجر به‌خوش‌دست بودن ساز و تولید صدای خوشایند می‌‌شود، مورد ارزیابی قرار می‌‌دهند.

ساختار دف کردستان (۳)

«به اعتقاد پیشینیان، ضربه‌ی قدرتمند دف، ارواح شیطانی و شریری را که بیماری و پریشانی اشاعه می‌‌دهند، می‌‌پراکند و فضایی پاک و مطهر مملو از سلامتی و سعادت می‌‌آفریند. افزودن ابزار به‌دف، به‌نیروی این ساز برای تطهیر، تاراندن و فراخواندن نیروهای خبیثه و الهه‌ها می‌‌افزاید. دف، در زمان باستان بیشتر مواقع با رنگ سرخ، یعنی رنگ خون، نقاشی می‌‌شده و هر از گاهی به آن رنگ سبز می‌‌زدند که رنگ گیاهان بود. نمادها و طرح‌های پر رمز و راز نیز همچون امروزه احتمالاً بر روی پوست و قاب چوبی آن نقاشی می‌‌شده است» (پهلوان، ۱۳۹۳: ۴۴).

ساختار دف کردستان (۲)

با نگاهی گذرا به‌تاریخ در می‌‌یابیم که دف قدمتی بالغ بر ۷۰۰۰ سال دارد که خاستگاه آن منطقه‌ی بین‌النهرین و مناطق کُردنشین بوده است، در حالی‌که شواهد تاریخی نشان می‌‌دهد که اعراب حداقل ۲۰۰۰ سال است که دف‌نوازی می‌‌کنند؛ بنابراین ممکن است که در روند تبادل فرهنگی، دف از طرف کُردها به اعراب هدیه شده باشد (احمدی، ۱۳۹۷: ۱۱-۱۰).

 ساختار دف کردستان (۱)

امروزه سازهای ضربی، از چنان جایگاهی در موسیقی برخوردار هستند که به‌عنوان رکنی اساسی در ارکستر استفاده می‌‌شوند. همین امر باعث جذب بسیاری از علاقه‌مندان به‌خانواده‌ی این‌گونه از سازها شده است که ناگفته نماند ریشه‌‌ی آنها را باید در بشر نخستین جست‌وجو نمود. با مطالعه‌ی تاریخی در مورد موسیقی در می‌‌یابیم که انسان، صوت حاصل از این‌گونه سازها را ابتدا برای دفاع خود در برابر حیوانات وحشی ایجاد می‌‌کرده و به‌مرور زمان، برای خبر دادن یکدیگر، اعلام آمادگی و تحریک افراد برای جنگ، مراسم آیینی، رقص و… از ساز‌های ضربی استفاده می‌‌شده است به‌نحوی که هنوز، رد پاهایی از این‌گونه رفتارها در موسیقی و برخی از مراسم آیینی به‌وضوح قابل مشاهده است.

بیشتر بحث شده است